Hazine ve Maliye Bakanlığı kendi internet sitesinde 2023 yılı Ocak-Eylül ayı bütçe gerçekleşmelerini 16 Ekim günü yayımladı. Aşağıda detaylı şekilde göreceğiniz üzere vergi gelirlerinin yüzde 54,42'si KDV ve ÖTV tahsilatı oluşturmaktadır.
Ek motorlu taşıtlar vergisinden hedeflenen ilk taksit tutarı yaklaşık 16 milyar TL'dir ve 30 Eylül dahil tahsil edilen toplam tutar 14 milyar 145 milyon TL oldu.
Ayrıca beyana dayalı kurumlar vergisi tahsilatı geçen yıl aynı döneme nazaran 19 kat arttı. Ek kurumlar vergisinden tahsil edilen tutar ise 68 milyar 652 milyon TL olmuştur.
Diğer kalemlerin akıbetini ise aşağıda izah etmeye çalışayım.
2023 Eylül ayı Bütçe gerçekleşmeleri
2023 yılı Eylül ayında merkezi yönetim bütçe giderleri 570,5 milyar TL, bütçe gelirleri 441,3 milyar TL ve bütçe açığı 129,2 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 499,7 milyar TL ve faiz dışı açık ise 58,5 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Genel görünüm aşağıdaki tabloda bulunmaktadır.
Aşağıdaki tabloda Eylül 2022 ile Eylül 2023 bütçe gerçekleşmeleri karşılaştırılmıştır.
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü üzere merkezi yönetim bütçesi 2022 yılı Eylül ayında 78 milyar 627 milyon TL açık vermiş iken 2023 yılı Eylül ayında 129 milyar 218 milyon TL açık vermiştir.
Ayrıca 2022 yılı Eylül ayında 45 milyar 511 milyon TL faiz dışı açık verilmiş iken 2023 yılı Eylül ayında 58 milyar 454 milyon TL faiz dışı açık verilmiştir.
2023 Eylül ayı bütçe giderleri
Merkezi yönetim bütçe giderleri Eylül ayı itibarıyla 570 milyar 482 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamaları 70 milyar 764 milyon TL, faiz hariç harcamalar ise 499 milyar 719 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
2023 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 5 trilyon 589 milyar 85 milyon TL ödenekten Eylül ayında 570 milyar 482 milyon TL gider gerçekleştirilmiştir. Geçen yılın aynı ayında ise 285 milyar 567 milyon TL harcama yapılmıştır.
Faiz hariç bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 97,9 oranında artarak 499 milyar 719 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2022 yılında yüzde 10,1 iken 2023 yılında yüzde 10,1 olmuştur.
2023 Eylül ayı bütçe gelir gerçekleşmeleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri Eylül ayı itibarıyla 441 milyar 265 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Vergi gelirleri 386 milyar 224 milyon TL, genel bütçe vergi dışı gelirleri ise 46 milyar 608 milyon TL olmuştur.
2023 yılı Ocak-Eylül dönemi merkezi yönetim bütçe gerçekleşmeleri
2023 yılı Ocak-Eylül döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 3 trilyon 952,6 milyar TL, bütçe gelirleri 3 trilyon 440 milyar TL ve bütçe açığı 512,6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 3 trilyon 481,7 milyar TL ve faiz dışı açık ise 41,7 milyar TL olarak açıklandı.
Aşağıdaki tabloda 2023 yılı Ocak-Eylül döneminde merkezi yönetim bütçe kalemleri bulunmaktadır.
2023 Ocak-Eylül dönemi bütçe gelir gerçekleşmeleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri Ocak-Eylül dönemi itibarıyla 3 trilyon 439 milyar 983 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Vergi gelirleri 2 trilyon 982 milyar 35 milyon TL, genel bütçe vergi dışı gelirleri ise 383 milyar 116 milyon TL olmuştur.
Aşağıdaki tabloda 2023 Ocak-Eylül vergi gelirleri ve bu vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payı gösterilmiştir.
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü üzere 2023 Ocak-Eylül döneminde KDV ve ÖTV'nin toplam vergi gelirleri içindeki payı yüzde 54,42; dolaylı vergilerin payı yüzde 66 ve dolaysız vergilerin payı ise yüzde 34 olarak gerçekleşti.
Ocak-Eylül 2023 ile geçen yıl aynı dönem vergi tahsilatı karşılaştırılması
2022 yılı Ocak-Eylül döneminde bütçe gelirleri 1 trilyon 975 milyar 260 milyon TL iken 2023 yılının aynı döneminde yüzde 74,2 oranında artarak 3 trilyon 439 milyar 983 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
2023 yılı Ocak-Eylül dönemi vergi gelirleri tahsilatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 81 oranında artarak 2 trilyon 982 milyar 35 milyon TL olmuştur.
Aşağıdaki tabloda vergi kalemleri bazında Ocak-Eylül 2023 tahsilat tutarları ile geçen yılın aynı dönemdeki tahsilat tutarları ve değişim oranları bulunmaktadır.
Yukarıdaki tabloya göre 2022 Ocak-Eylül döneminde geçen yıl aynı döneme nazaran tahsilat oranı en fazla olan gelir kalemi beyana dayanan kurumlar vergisidir. Yüzde 1.908,50 yani yaklaşık 19 kat artmış.
ÖTV ise geçen yıl aynı döneme göre yüzde 119,3 oranında artmış. 2022 Ocak-Eylül döneminde 278 milyar 800 milyon TL tahsilatı olan özel tüketim vergisi, 2023 Ocak-Eylül dönemine göre yüzde 119,3 oranında artarak 611 milyar 515 milyon TL'ye yükselmiştir.
Dayanıklı tüketim mallarında ÖTV yüzde 111,9 kolalı gazozlarda yüzde 112,10, motorlu araçlarda ise geçen yıl aynı döneme nazaran yüzde 193,10 oranında artmış.
Diğer taraftan gümrük vergisi tahsilatı da geçen yıl aynı döneme göre yüzde 82; dahilde alınan KDV yüzde 175,5; damga vergisi ise yüzde 102,2 oranında artış göstermiş. Şans oyunları vergisi de yüzde 134,7 oranında artmış.
