Bilindiği üzere Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için yasal düzenleme hazırlığı devam etmekte olup yasanın ocak ayında meclise geleceği düşünülmektedir. Söz konusu yasanın çıkması halinde işverenleri bekleyen süreçle ilgili çok sayıda soru almaktayım. EYT düzenlemesiyle yaş şartının kaldırılması halinde hemen emekli olabilecek yaklaşık 2 milyon 250 bin kişi bulunmaktadır. Kalan üç milyon kişi, prim günü ve sigortalılık sürelerini tamamladıkça emekli olabilecektir. Hemen emekli olacak 1,5 milyon kişinin yaklaşık 1,3 milyonu özel sektör çalışanıdır. Konu tüm işverenlerimizi yakından ilgilendirdiği için ayrıntılı olarak yapılan değerlendirme bu haftaki yazımızın konusunu oluşturmaktadır.
EYT KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANDIRACAK MI?
EYT kapsamında emekliliğe hak kazanan bir işçi, çalıştığı işyerinden ayrılırken 1475 sayılı İş Kanunu gereği kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Bulunduğu işyerinde en az bir yıl kıdemi bulunan işçi, EYT kapsamında emekli olarak işten ayrılması halinde tazminat alabilecektir.
HİZMET BORÇLANMASIYLA EYT’Lİ OLUNUR MU?
Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 tarihinden sonra olduğu halde, hizmet borçlanmasıyla sigorta başlangıcı geriye çekilebilmekte ve EYT kapsamında girilebilmektedir. Örneğin 1.6.2000 tarihinde ilk defa sigortalı olan Ahmet Bey, 1.4.1994-1.10.1995 tarihleri arasındaki askerlik süresini borçlanarak, sigorta başlangıcını 1.1.1999 tarihine çekebilecek ve böylece EYT kapsamına girecektir. 1.3.1994 tarihinde staj sigortası başlangıcı olan Ayşe Hanım, 22.5.2001 tarihinde normal sigortalı olarak çalışmaya başlamıştır. 2.10.1997 tarihinde doğum yapan Ayşe Hanım, bu doğum sebebiyle 720 gün (iki yıl) borçlanma yapabilecek ve sigorta başlangıcı 22.5.1999 tarihine çekilecektir. Böylece Ayşe Hanım da EYT kapsamında emekli olabilecektir.
EYT’Lİ İŞÇİ BİRİKMİŞ İZİN ÜCRETİNİ ALACAK MIDIR?
EYT kapsamında emekliliğe hak kazanan işçi, bu tarihe kadar birikmiş izin alacağını alabilir. Bu durumda aynı işyerinde yeniden çalışmaya başlaması halinde, izin hesabı açısından kıdem süresi sıfırlanmış olur ve emeklilik sonrası yeni başlangıç olarak kabul edilir. İşçi birikmiş izin alacağını almaz ise bu durumda emeklilik öncesi ve sonrası toplam çalışma süresi izin hesabında dikkate alınır ve buna göre izin kullanmaya devam edebilir.
EYT’Lİ İŞÇİ TEKRAR İŞE DEVAM EDEBİLİR Mİ?
EYT kapsamında emekliliğe hak kazanan işçi, işten ayrılıp SGK’ya emeklilik dilekçesini verdikten sonra, tekrar aynı işyerinde işe devam edebilir. Fakat bu durumda işe girişi yapılırken “02” belge kodu seçilecek ve Sosyal Güvenlik Destek Primine Tabi çalışan olarak işe devam edecektir. Fakat işten çıkışı yapılmış ve emeklilik dilekçesini kuruma vermiş işçilerin emeklilik aylığı henüz bağlanmamış ise, bu durumdaki işçinin işe giriş işlemlerinde öncelikle işe giriş ekranından sigortalının sigorta kolu tüm sigorta kollarına tabi olarak yapılabilecektir. Daha sonra “İşe Giriş Bildirgesi Güncelleme” menüsü kullanılarak sigorta kolu SGDP olarak güncellenebilecektir.
DİĞER HUSUSLAR
İşveren, Çalışanlardan Kimlerin Eyt’li Olduğunu Tespit Edebilir mi?
İşveren, çalışanlardan e-Devlet’te yer alan hizmet dökümünü talep ederek, ilk sigorta girişlerine bakmak suretiyle EYT’li personelleri tespit edebilir. Ayrıca SGK portalında yer alan 4/a aylık hesaplama (https://uyg.sgk.gov.tr/AylikHesap/) sayfasından gerekli bilgilerle sorgulama yaparak, hizmet başlangıç tarihine göre EYT’li personelleri tespit edebilecektir.
Eyt’li Personel İçin İbraname Düzenlenmeli midir?
Gerek EYT kapsamında gerekse diğer durumlarda işten ayrılan her personel için Borçlar Kanununa uygun içerikte İBRANAME düzenlenmesi hem işçi hem de işverenin lehinedir. İşçi, emeklilik sonrası aynı işyerinde çalışmaya devam etse dahi, bu işçiye yapılan ödemeler için de İBRANAME düzenlenmesi gerekmektedir.
Kıdem Tazminatı Taksitler Halinde Ödenebilir mi?
Kural olarak kıdem tazminatının peşin olarak ödenmesi gerekmektedir. Ancak işçinin kabul etmesi halinde taksitler halinde ödeme mümkündür. Yargıtay’ın bunu teyit eden kararları mevcuttur.
Eyt İhbar Tazminatı Gerektirir mi?
Emeklilik sebebiyle işten ayrılmada, yasa gereği ihbar süresi veya ihbar tazminatı gerekmemektedir. Dolayısıyla ne işçi işverene, ne de işveren işçiye EYT sebebiyle ihbar tazminatı ödemeyecektir.
Staj Sigortası Eyt İçin Geçerli Sayılıyor mu?
Staj ve çıraklık sebebiyle yapılan sigorta girişlerinde, uzun vadeli sigorta primi ödenmediği için, mevcut uygulamada sigorta başlangıcı olarak kabul edilmiyor. Dolayısıyla 8.9.1999 tarihinden önce normal sigorta girişi değil de sadece staj veya çıraklık sigortası olanlar EYT kapsamında sayılmıyor. Fakat yasa görüşmelerinde bu konunun düzenlemeye dahil edilip edilmeyeceği bilinmemektedir.
Eyt’li İşçi İşten Ayrılmadan Emeklilik Başvurusu Yapabilir mi?
EYT sonrasında emekliliğe hak kazanan işçinin, SGK’ya emeklilik başvurusunda bulunabilmesi için öncelikle işten çıkışının yapılması gerekmektedir. İşçi, çıkış işleminden sonra emeklilik talebinde bulunabilecektir.
Eyt’li İşçinin İşten Çıkış Kodu Ne Olmalıdır?
EYT kapsamında emekli olacak işçinin çıkışı, “08-Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle” kodu seçilerek yapılacaktır.
Eyt’li İşçi, Emeklilik Sonrasında Teşvik Dışı Kalır mı?
Yürürlükte olan istihdam teşviklerinde genel kural, emekli çalışanların bu teşviklerin dışında tutulması yönündedir. Dolayısıyla örneğin 7103 sayılı teşvik kapsamında bir çalışan, EYT kapsamında emekli olduktan sonra aynı işyerinde SGDP’li olarak devam ederse, teşvik dışı kalacaktır.
Olay | Fatih ACAR
