EYT düzenlemesinin hayata geçmesi sonrası sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı şartlarını sağlayanlar aylık talebinde bulundular. Emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam eden emeklilerin aylıklarında bir artış söz konusu olmuyor. İşverene verilen teşvik ise bu kişilerin işe devam edebilmeleri için veriliyor. Diğer yandan kıdem tazminatı ve yıllık izin bakımından da işe devam eden işçiler için bazı ayrıntılar var.
26 GÜN İZİN HAKKI: Aylık bağlatmak için istifa eden işçiye kıdem tazminatı ile birlikte içeride kalan ve kullanmadığı izin sürelerine dair ücretlerin ödenmiş olması halinde bakiye yıllık izin süresi kalmayacaktır. Ancak işçiye kullanmadığı yıllık izin sürelerine dair ücretlerin ödenmiş olması yıllık izin hak edişi bakımından ilk işe girdiği tarihin baz alınmasını değiştirmeyecektir. Örneğin kişinin 25.08.2006 tarihinde işe girmesi ve 22.03.2023 tarihinde kullanmadığı yıllık izin sürelerine dair ücretlerinin ödenmiş olması sonrası 23.03.2023'te SGDP'li olarak çalışmaya başlaması halinde, bu kişi 25.08.2023 tarihinde 26 günlük izne hak kazanacaktır. Bu kişinin yıllık izin hak ediş tarihi 23.03.2024 olmayacağı gibi hak edeceği izin süresi de 14 değil 26 gün olacaktır.
SGDP ÖDENİYOR: EYT'li olup işyerinden çıkışı yapılan kişilerin aynı işyerinde çalışmaya devam etmesi halinde sosyal güvenlik destek primine tabi olmaları söz konusu oluyor. Sosyal güvenlik destek primi (SGDP) tamamen emeklilerin hem çalışıp hem emekli aylıklarını alabilmeleri için yürürlüğe konmuş bir uygulama. Ödenen bu prim sosyal güvenlik sisteminin desteklenmesi amacını taşıyor. Sosyal güvenlik destek priminin oranı toplamda yüzde 32. Yüzde 32'lik primin yüzde 24,5'u işveren, yüzde 7,5'i sigortalı payı. İşveren payının yüzde 2'si ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası için ödeniyor.
Dolayısıyla sosyal güvenlik destek primine tabi işçi için işveren yüzde 24,5 oranında prim öderken SGDP'li işçi adına brüt ücretinden yüzde 7,5'lik kesinti yapılıyor ve işveren toplam primi SGK'ya aktarıyor. Ancak SGDP'li işçi adına yaşlılık sigorta koluna prim ödenmediği ve SGDP'li işçi hem çalışıp hem de emekli aylığını alabildiği için SGDP'li olarak çalışılan süreler emekli aylığına yansımıyor. Dolayısıyla SGDP'li işçinin emekli aylığının artması söz konusu değil.
AYLIĞINI KESTİRENİN AYLIĞI ARTABİLİR
EYT'li olup aylık bağlatan ve SGDP'li olarak çalışmaya devam eden işçiler eğer isterlerse emekli aylıklarını kestirip, tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışabilirler. Bu durumda yaşlılık sigorta koluna da prim ödeneceği için bu sürelerde ödenen primler emekli aylığına yansıtılır ve kişinin emekli aylığının artması söz konusu olabilir. Ancak bu dönemde emekli aylığının kesilmesi ve kişinin aylık almıyor olması gerekir. Bir işçinin maaşı hesaplanırken brüt maaşı üzerinden önce sigorta primi işçi hissesi kesilir, daha sonra bulunan vergi matrahı üzerinden gelir ve damga vergisi kesilerek net maaşına ulaşılır. İşveren işçinin brüt maaşı üzerinden kesilen sigorta primini SGK'ya, gelir ve damga vergisini ise gelir idaresine öder. Brüt maaşın üzerine sigorta primi işveren hissesi eklendiğinde ise ücretin işverene maliyeti ortaya çıkar.
EYT'LİYİ DEVAM ETTİREN İŞVERENE TEŞVİK
10.008 TL üzerinden tüm sigorta kollarına tabi olarak çalıştırılan bir işçinin ücretinin işverene maliyeti 11.759,4 TL'dir. 10.008 TL'lik ücrete ilave olarak 5 puanlık indirim sonrası yüzde 17,5'lik sigorta ve işsizlik sigortası primi işveren hissesi eklendiğinde 11.759,4 TL'lik işverene maliyet ortaya çıkmaktadır. 10.008 TL ücret alan ve sosyal güvenlik destek primine tabi bir işçinin ücretinin işverene maliyeti ise 10.008 TL'ye ilave olarak EYT'li işçilerin aynı işyerinde 30 gün içerisinde işe alınması sonrası uygulanan 5 puanlık indirim sonrası yüzde 19,5'lik sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin eklenmesi ile oluşan 11.959,6 TL'dir. Dolayısıyla 5 puanlık indirim SGDP'li bir işçinin ücretinin işverene maliyetinin azaltılması amacıyla sağlanmaktadır. Bu teşvik işverene sağlanan bir teşviktir ve işçinin ücretine ilave edilmesi söz konusu değildir. SGDP'li işçinin ücretine bu 5 puanlık teşvik yansıtılmaz.
KIDEM SIFIRLANIR
EYT'li işçinin aylık bağlatmak için istifa etmesi sonrası işveren tazminatını işçiye tam ve eksiksiz ödemişse, EYT'li işçinin kıdemi sıfırlanmış demektir. Aynı işyerinde çalışmaya devam eden işçinin ilerleyen dönemde kıdem tazminatı hak edecek bir nedenle işten ayrılması halinde, yalnızca emeklilik sonrası dönem için kıdem tazminatı ödenmesi gerekecektir. Örneğin 3 Mart 2023'te kıdem tazminatını tama alıp çalışmaya devam eden işçi herhangi bir nedenle 2 yıl sonra işten çıkarılırsa 2 yıllık tazminat alır.
Akşam | Okan Güray BÜLBÜL
