Kara Yolu Yük Taşımacılık Hizmetinde KDV Tevkifatı ve Etkileri

ÖZET

Türk Vergi Sistemi içerisinde KDV uygulamalarının en önemli ve dinamik hususlarından biri olan tevkifat uygulamasında, Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 35)ile önemli değişiklik ve yenilikler getirilmiştir. Ülkemizin en önemli hizmet kollarından biri olan kara yolu yük taşımacılığı hizmet teslimlerinde ilk kez KDV tevkifatı uygulanmaya başlamış; uygulamanın hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi, belirsiz konumda bırakılan hususlar, kurumların sistemlerindeki entegrasyon eksikleri ve oluşan ek maliyetler dolayısıyla sektör nezdinde olumsuz karşılanan bu uygulama mali idare tarafından daha efektif sonuçlar ortaya koyacak şekilde yeniden değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler: Tevkifat, katma değer vergisi, yük taşımacılığı.

JEL Sınıflandırması: G38, H25, K34.

WITHHOLDING VAT IN ROAD HAULAGE AND RELATED EFFECTS

Abstract

In withholding which is one of the most important and dynamic procedures of VAT applications in Turkish Tax System important changes and innovations have been realized by 35 serial number comminique. Withholding VAT application for the road haulage that is one of the most important service areas of our country have been started for the first time; this application had been received negatively by the sector since the materializing quickly, indefinite procedures, systematic deficiencies and extra costs. Fiscal administration should reevaluate this application and put forward effective results.

Keywords: Withholding, value-added tax, road haulage.

JEL Classification: G38, H25, K34.

GİRİŞ

16.02.2021 tarihli 31397 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 35)ile, 26.04.2014 tarihli 28983 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve Katma Değer Vergisi’nin uygulamadaki temel dayanağı olan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nde önemli değişiklikler yapılmış ve yeni uygulamaların 01.03.2021 tarihinden itibaren uygulanacağı açıklanmıştır.

Bu karar kapsamında KDV Genel Uygulama Tebliği’nde yapılan değişiklikler tevkifat uygulamasını temel almaktadır.

Çalışmamız kapsamında; tevkifat oranlarındaki değişiklik, lojistik sektörü özelinde 2020 yılının ülkemiz ve dünyadaki genel durum değerlendirilip kara yolu yük taşımacılığı tevkifatı, özellikli hususlar ve sektör temsilcilerinin görüşleri ayrıntıları ile incelenmektedir.

1. KATMA DEĞER VERGİSİ GENEL UYGULAMA TEBLİĞİ’NDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ

16.02.2021 Tarihli 31397 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 35) ile KDV Genel Uygulama Tebliği’nde 1 Mart 2021 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere bir dizi değişiklik yapılmıştır.[1]

Bahse konu tebliğ ile belirlenmiş alıcılara bazı yeni alıcılar eklenmiş, bazı tevkifata tabi işlemlerde tevkifat oranı değiştirilmiş ve diğer bazı teslim ve hizmetlerde de KDV tevkifatı kapsamına alınmıştır.

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği içerisinde sıralanan belirlenmiş alıcılara, bankalara ait satırdan sonra eklenmek üzere “sigorta ve reasürans şirketleri, sendikalar ve üst kuruluşları, vakıf üniversiteleri ve mobil elektronik haberleşme işletmecileri” dahil edilmiştir.

Yine belirtildiği üzere, belirli teslim ve hizmetlerde kısmi KDV tevkifatı oranları değiştirilmiş ve ayrıca yeni bazı tevkifat uygulamaları getirilmiştir Aşağıdaki tabloda eski ve yeni uygulamalara bir arada yer verilmiştir. [2] 

         -Bu tabloya ilave olarak, 21.04.2022 tarihinde yapılan düzenleme ile demir-çelik teslimlerinde de tevkifat uygulaması getirilmiş, ayrıca mükelleflere isteğe bağlı tam tevkifat seçeneği de sunulmuştur.

2. ÜLKEMİZDE VE DÜNYA GENELİNDE LOJİSTİK SEKTÖRÜ – 2020 YILI

Yük taşımacılığı; sektörel bazda, iç ve dış ticaretimizde etkin bir pay sahibi konumundadır. Ülkemizin jeopolitik konumu, yük taşımacılığında her ulaşım yolundan faydalanılabiliyor olması ve güçlü sektör altyapısı bu alanda etkin bir rol oynamaktadır. 2020 yılı küresel pandemi durumu sebebiyle her sektörde olduğu gibi taşımacılık sektöründe de önemli etkilerin görüldüğü bir yıl olmuştur.

Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD)’nin 2020 Lojistik Sektörü Raporu’nda sektöre ilişkin hem lokal hem de uluslararası ölçekte önemli bilgiler sunulmuştur: [3]

Ülkemizde lojistik sektör büyüklüğü göz önüne alındığında, gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) bünyesinde oran bazında %12’lik bir pay, bu payın yarıya yakın bölümünün lojistik hizmeti sunan kurum faaliyetlerinden oluştuğu ve diğer yarısının da mal ticareti ile iştigal eden kurumların kendi lojistik operasyonlarından oluştuğu görülmüştür. Ulaştırma ve depolama işlerinde GSYH’ye en yüksek oranda katkı %8,6 ile 2019 yılında gözlenmiştir. Covid-19 pandemisinin etkileri 2020 yılının ilk 3 çeyreğinde ciddi şekilde hissedilmiş, birçok göstergede negatif yönlü eğilimler oluşmuştur. Buna karşın, ülkemizde özellikle son 5 yılda gerçekleştirilen devlet yatırımlarında telekomünikasyon ve ulaştırma en büyük orana sahiptir.  Dış ticaret ölçeğinde değerlendirildiğinde, ülkemizde taşımacılık faaliyetleri hacim olarak “deniz yolu > kara yolu > hava yolu > demir yolu“ şeklinde sıralanabilir. 

Lojistik sektörü küresel bazda değerlendirildiğinde, Covid-19 pandemisinin başlaması ile birlikte ve özellikle 2020 Mart ayından sonra Avrupa’da pandemi etkisinin gözle görülür düzeye ulaşması ile uluslararası ticaret faaliyetleri yavaşlamıştır. Çin’de üretim durma noktasına gelmiş, pandemi sürecinin başlangıçta yarattığı belirsizlik ve akabinde oluşan güvensiz ortam nedeniyle tedarik zincirinin tüm halkaları olumsuz etkilenmiş, lojistik bazda maliyetler yükselirken mali anlaşmalarda yaşanan gecikmeler planlamayı zorlaştırmıştır.

Küresel rakamlarda negatif yönde eğilimler görülmüş, özellikle 2020 yılının ilk 3 çeyreği değerlendirildiğinde 2019’a göre %11,9 oranında küçülme gerçekleştiğine ilişkin tahminler yapılmaktadır.

Buna karşın, virüsün fiziksel temas ile oluşan etkileri göz önüne alınarak, elektronik ticaret piyasasında hali hazırda bulunan kozmetik, tekstil, teknoloji gibi sektörlere gıda sektörü de önemli oranda katılım sağlamıştır.  

3. KARA YOLU YÜK TAŞIMACILIĞI KDV TEVKİFATI

1 Mart 2021 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere yayımlanan Tebliğ ile getirilen değişikliklerden dikkat çeken hususların başında yük taşımacılık hizmeti alımına getirilen 2/10 oranındaki tevkifat uygulaması gelmektedir.

Yük taşımacılık hizmeti alımlarına ilişkin tevkifatın genel kapsamı şu şekildedir:

• Belirlenmiş alıcılar ve tüm KDV mükellefi gruplar için geçerli sayılmıştır.

• Yalnızca kara yolu taşımacılığında geçerli bir tevkifat uygulamasıdır. Hava yolu ve deniz yolu ile yapılan yük taşımacılık hizmeti teslimlerinde tevkifat zorunluluğu bulunmamaktadır.

• Taşımacılık hizmetinin yüklenicisi olan taraf hizmeti doğrudan ifa etmiyor ve başka bir kuruma devrini gerçekleştiriyorsa hizmet alıcısı tevkifat yapmayacak, hizmet yüklenicisi olan firma hizmeti ifa eden kurumdan edindiği hizmet için tevkifat yapacaktır.

• Kargo taşıma hizmetleri sunarak kargo işletmecilik yetki belgesi sahibi olan mükellef grupları bu uygulamanın dışında tutulmuştur. Tebliğde bu hususlara ayrıntılarıyla yer verilmemiştir.

• Taşıma hizmeti içerisinde kullanılan aracın yapısı veya taşımacılık belgesi alınmış olup olmaması gibi hususlar tevkifat uygulamasıyla ilişkilendirilmemektedir.

4. KARA YOLU TAŞIMACILIĞINDA KDV TEVKİFAT UYGULAMASINA İLİŞKİN SORUNLAR

Her yeni mali uygulamada olduğu gibi, kara yolu yük taşımacılığında KDV tevkifatı uygulamasının yürürlüğe girmesi ile de bu uygulamaya ilişkin farklı sorunlar ortaya çıkmaya başlamıştır.

İstanbul Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası’nın (İSMMMO) Mali Sözlük adı verilen uygulamasında oda yetkililerine kara yolu ile yük taşımacılığında KDV tevkifatı uygulamasına ilişkin yöneltilen sorular ve oda yetkililerinin cevaben danışanlara özelge talebinde bulunmaları gerektiğine yönelik telkinleri bu sorunların en somut göstergelerinden biridir. Söz konusu durum, kara yolu yük taşımacılığında KDV  tevkifatına ilişkin bazı hususlarda mevzuatın yoruma açık olduğunu ortaya koymaktadır. Önümüzdeki aylarda bu hususta yayımlanacak özelgeler uygulama için büyük ölçüde yol gösterici olacaktır. Bahse konu forumda yöneltilen sorulardan hareketle uygulamada ortaya çıkan sorunlar aşağıda sıralanmıştır.[4]

• Yük taşımacılığı ile birlikte depolama, ardiye gibi farklı hizmetlerin verilmesi

• Aynı gün içerisinde farklı saatlerde gerçekleşen taşımacılık işlemleri için 1.000,00 TL tevkifat sınırının uygulanması

• Kara yolu yük taşımacılığında ödenen HGS/OGS ücretlerinin yansıtılması durumu

• Kargo firmalarına verilen taşeron yük taşıma hizmetlerinin durumu

• Hammadde satış fiyatının nakliye dahil belirlenmesi

• Çeşitli firmalara kendi araçları ile kuryelik, sipariş ve kargo dağıtımı gibi hizmetler sunan tarafların durumu

Ayrıca, kara yolu yük taşımacılığında tevkifat uygulamasına sektör içerisinde de olumsuz yaklaşılmış, tebliğ kapsamı içerisindeki belirsiz hususlara yapılan vurgular ile birlikte artan maliyetler, işgücü kayıpları ve beyan güçlüğü dikkat çeken başlıklar olarak öne çıkmaktadır.

Gelir İdaresi Başkanlığı sistemindeki özelgeler tarandığında, Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 35) ‘in 16.02.2021 tarihli 31397 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmasından sonra bu hususta yeni özelgeler yayımlandığı saptanmıştır.

Bu hususta yayımlanan ilk özelge olan, İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nca yayımlanan 14.04.2021 tarihli, E-21152195-130[9-2021.3467]-146184 sayılı özelgede[5], kömür üretimi ve satışı yapan bir mükellefin, satılan ürünleri kendi aracı ile naklettiği ve taraflarınca düzenlenen satış faturasında nakliye ve ürün bedelinin ayrı ayrı gösterildiği belirtilerek, nakliye bedeline istinaden tevkifat uygulanıp uygulanmayacağı konusunda idareden görüş talep edilmiş, idare tarafından özelge içerisinde verilen görüşte,  “… üretim ve satışını yaptığınız kömürün nakliyesi hizmetinin, kömür satışından ayrı bir iş olarak firmanızca sunulması ve her bir işlem bedelinin KDV dahil 1.000 TL'yi aşması halinde, verilen hizmete ilişkin KDV'nin (2/10) oranında tevkifata tabi tutulması gerekmektedir” ifadesi yer almıştır. Aynı fatura üzerinde olsa dahi, 1.000,00 TL sınırı gözetilerek taşımacılık hizmetine isabet eden kısım için tevkifat uygulanmalıdır.

Bu türde bir işlemde değerlendirilebilecek bir başka husus da, hammadde satış fiyatının nakliye dahil belirlenmesidir. Esas unsur hammadde teslimi olduğu için, yük taşımasının tali unsur olduğu göz önünde bulundurularak bu şekilde düzenlenen bir faturada tevkifat yapılmaması uygun olacaktır. Ancak bu husus özelinde bir açıklama bulunmamaktadır.

Otoyol geçiş ücretleri konusunda da tebliğ içerisinde bir açıklama bulunmamakla birlikte, bu geçiş ücretleri kara yolu yük taşımacılığı hizmetinin gerçekleştirilebilmesi için katlanılan, hizmet ile doğrudan ilişkili maliyetlerdir. Badana ustalığı işinde kullanılan boya malzemesinin bedeli, yine kara yolu yük taşımacılığında sarf edilen akaryakıt bedelleri gibi bu konuda çokça farklı örnek mevcuttur. Bu hususta katlanılan maliyetler hizmet kapsamından ayrı değerlendirilmemelidir şeklinde bir sonuç ortaya konabilir. Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği ve 35 Seri No’lu Tebliğ özelinde maliyet ayrıştırmalarına ilişkin ek bir hüküm bulunmamaktadır.

Kurye taşımacılığına ilişkin oluşan belirsizlik, kara yolu taşımacılığında tevkifat uygulamasına yönelik yayımlanan ikinci özelgede idare tarafından giderilmiştir. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nca yayımlanan; 16.04.2021 tarihli, E-39044742-130[Özelge]-346122 sayılı özelgede[6] , şahsa ait motosiklet ile bir firmaya kurye taşımacılığı hizmeti veren bir mükellef tarafından, hizmet bedeline istinaden tevkifat uygulanıp uygulanmayacağı konusunda idareden görüş talep edilmiş, idare tarafından özelge içerisinde verilen görüşte, “… şahsınıza ait motosikletle KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.3.1/a ve b) bölümünde sayılanlara vermiş olduğunuz ve KDV dahil bedeli 1.000 TL'yi aşan kurye taşımacılığı hizmeti (2/10) oranında tevkifata tabidir.” ifadesi yer almıştır. Ayrıca bu husus Yaklaşım Dergisi Haziran 2021 sayısında Ali Ekmen’in Moto Kurye Taşımacılığı Hizmetinde KDV Tevkifatı başlıklı makalesinde de ele alınarak ilgili hizmetin 2/10 oranında KDV tevkifatına tabi tutulacağı görüşü belirtilmiştir. [7]

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 35) özelinde kargo işletmeciliği yetki belgesi sahibi olan mükelleflerin yürüttüğü kargo taşıma işleri tevkifat kapsamı dışında tutulmuştur. Ayrıca tebliğ kapsamında, hizmetin özel plakalı araçlarla verilip verilmemesi, taşımacılık sertifikası bulundurulup bulundurulmaması veya ilgili taşıtın statüsü tevkifat işlemi için bir engel teşkil etmemektedir. Taşımacılık hizmetinin bizzat ifa edilmeyip bir aracı firmaya devretmesi durumunda, taşımacılık hizmetini alan tarafın tevkifat yapmayarak, taşımacılık hizmetini yüklenen tarafın hizmeti fiilen ifa eden firmadan aldığı hizmet için KDV tevkifatı yapacağı hüküm altına alınmıştır.

Kargo niteliğinde olmayan yurtiçi kara yolu mal taşıma işinde; taşıma işini yaptıran ve aracı konumda bulunan KDV mükellefi taraflar açısından, taşıma işine ait faturayı düzenleyecek olan tarafın taşımayı özmal veya kiralık araçla yapıp yapmadığı veya bir başka aracı firmadan yararlanıp yararlanmadığı gibi konular, daha açık bir ifade ile bu taşımanın tevkifat gerektirip gerektirmediği hususu belirsiz konumdadır. Bu noktada, “taşıma işini yaptıran taraf, taşıma işini yaptırdığı tarafın beyanını yeterli saymalıdır” şeklinde bir sonuç ortaya konabilmektedir. Bir seçenek olarak, taşımacı ile bu konuda yazışma sağlanarak taşıma işinin detayları öğrenildikten sonra tevkifat hususları ile ilgili aksiyon alınabilir, ikinci seçenek ise doğru şekilde tevkifatsız düzenlenmiş fatura üzerine niteliğine göre “taşıma işlemi alt firmaya yaptırılmıştır” veya “kargo taşımasıdır” gibi ifadeler konularak tevkifat uygulanmaması gerektiği taraflara açıklıkla belirtilmiş olacaktır.[8] İkinci seçeneğin tercih edilmesi hem daha güvenli hem de daha sağlıklı ve sürdürülebilir bir sonuç ortaya koyacaktır.

2021 Haziran ayı içerisinde Gelir İdaresi Başkanlığı özelge sisteminde kara yolu yük taşımacılığı hizmetinde KDV tevkifatı hususunda yayımlanan yeni özelgeler olduğu görülmektedir.

Muğla Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından yayımlanan 02.06.2021 tarihli, E-93996897-130-52846 sayılı özelgede[9], mükellef tarafından kendine ait tesis ve ocaklarda kum, çakıl, vb.  üretimi yapılarak mamul haline getirilen malzemelerin “K” türü yetki belgeli kendi araçları ile teslim edildiği ve alıcılara düzenlenen faturalarda malzeme ve nakliye bedeli ayrı şekilde gösterilerek, nakliye bedeline KDV tevkifatı uygulanıp uygulanmayacağı hususunda görüş talep edilmiştir. İdare tarafından özelge içerisinde verilen görüşte, “Şirketinizce üretilen malzemelerin (kum, çakıl, taş vb.) alıcılara teslimine yönelik olarak Şirketinize ait araçlarla ayrıca sunularak fatura edilen ve KDV dahil bedeli 1.000 TL'yi aşan yük taşıma işlerinin, KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.3.1/a ve b) bölümünde sayılanlara verilmesi halinde Tebliğin (I/C-2.1.3.2.11.) bölümü kapsamında (2/10) oranında KDV tevkifatına  tabi tutulması gerekmektedir.” ifadesi yer almıştır.

Elazığ Valiliği’ne bağlı Defterdarlık Genel Müdürlüğü’nce yayımlanan 02.06.2021 tarihli, E-48816587-130-23837 sayılı özelgede[10], mamullerinin nakliyesi için taşımacılık firmaları ile çalışan ve bu firmalardan kendilerine düzenlenen taşımacılık faturalarının tevkifatlı kesildiğini belirten mükellef, alıcı firmaya yansıtılan kendi satış faturalarında mamul ve nakliye bedeli şeklinde belge düzenlediklerini ve bu tutara tevkifat uygulanıp uygulanmayacağı konusunda görüş talep etmiş, idare tarafından özelge içerisinde verilen görüşte, “Mamullerinizin nakliyesine yönelik olarak taşımacılık firmalarından aldığınız karayoluyla yük taşımacılığı hizmetine ilişkin KDV dahil bedelin 1.000 TL yi aşması halinde, Tebliğin (I/C-2.1.3.2.11.) bölümü kapsamında (2/10) oranında tevkifat uygulanacaktır. Öte yandan, Şirketinizce bizzat ifa edilmeyen nakliye hizmeti bedelinin, mamul bedeli ile birlikte alıcı firmalara ayrıca yansıtılması durumunda Tebliğin mezkur bölümü kapsamında KDV tevkifatı uygulanmayacaktır. Ancak, alıcının Tebliğin (I/C-2.1.3.2.13.) bölümünde sayılanlardan olması ve yansıtılan nakliye hizmet bedelinin KDV dahil 1.000 TL yi aşması halinde (5/10) oranında tevkifat uygulanması gerekmektedir.” ifadeleri yer almıştır.

Afyonkarahisar Valiliği’ne bağlı Defterdarlık Genel Müdürlüğü’nce yayımlanan 03.06.2021 tarihli, E-63611781-130[9-2021/10]-20792 sayılı özelgede[11] işletmesine gelen malları ambara indirerek kendi üzerine kayıtlı ticari araç ile firmalara nakliyesini gerçekleştiren bir mükellef bu hizmet için KDV tevkifatı uygulanıp uygulanmayacağı konusunda görüş talep etmiş, idare tarafından özelge içerisinde verilen görüşte, “işletmenize gelen malların ambarınıza indirilerek kendi üzerinize kayıtlı ticari aracınızla  nakliyesine ilişkin verdiğiniz ve KDV dahil bedeli 1.000 TL'yi aşan yük taşımacılığı hizmeti için, hizmet alıcısının KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.3.1/a ve b) kapsamında sayılanlardan olması şartıyla,  mezkur Tebliğin (I/C-2.1.3.2.11.) bölümü kapsamında (2/10) oranında KDV tevkifatı uygulanması gerekmektedir.”ifadeleri yer almıştır.

Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nca yayımlanan 07.06.2021 tarihli, E-84974990-130[KDV/5 -İ- 9-2021/21]-179537 sayılı özelgede[12], faaliyet kodu 522104 (Kara Yolu Taşımacılığı ile İlgili Özel ve Ticari Araçlar İçin Çekme ve Yol Yardımı) olan bir mükellef, faaliyetlerine ilişkin sunulan araç kurtarma hizmetlerinin KDV tevkifatına tabi olup olmayacağı hususunda görüş talep etmiş, idare tarafından özelge içerisinde verilen görüşte, “Konuya ilişkin olarak … Bakanlığı … Genel Müdürlüğünden alınan … tarih ve … sayılı yazıda; Karayolu Taşıma Kanununda eşyanın (yükün) açık olarak tanımının yapıldığı göz önünde bulundurularak, araç kurtarma hizmeti sunan firmaların bu hizmeti ticari amaçlı yaptığı (ücret karşılığı yaptığı), bu taşıma faaliyetinin gerçekleştirildiği taşıtların bir taşıma kapasitesinin olduğu, taşınan eşyanın taşıt olması durumunun bu faaliyetin niteliğini değiştirmeyeceği hususları birlikte değerlendirildiğinde, söz konusu hizmetin yürütülebilmesi için hizmeti yürüten firmaların Karayolu Taşıma Kanunu ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında yapılan faaliyetin niteliğine uygun yetki belgesi alma zorunluluğu bulunduğu ifade edilmektedir. Buna göre, KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.3.1/a ve b) bölümünde sayılanlara ifa edilen araç kurtarma hizmetine ilişkin KDV dahil bedelin 1.000 TL yi aşması halinde, Tebliğin (I/C-2.1.3.2.11.) bölümü uyarınca (2/10) oranında KDV tevkifatı uygulanması gerekmektedir.” ifadeleri yer almıştır.

Konya Vergi Dairesi Başkanlığı’nca yayımlanan 09.06.2021 tarihli, E-37009108-130[107176]-64859 sayılı özelgede[13], kara yolu taşımacılığı faaliyetlerini kapalı kasa kamyon ve kamyonların üzerindeki montaj amaçlı yük asansörleri ile yürüten mükellef bu faaliyetlerine ilişkin KDV tevkifatı uygulanıp uygulanmayacağı konusunda görüş talep etmiş, idare tarafından özelge içerisinde verilen görüşte, “Ev veya işyerinin karayoluyla taşınması hizmetinin kamyon ve kamyonlarınızın üzerinde montajlı özel amaçlı yük asansörleri ile birlikte bir bütün halinde, KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.3.1/a ve b) bölümünde sayılanlara sunulması durumunda, alıcılar tarafından (2/10) oranında KDV tevkifatı uygulanması gerekmektedir. Diğer taraftan, karayoluyla taşıma yapılmaksızın ev veya işyerinin zemin katında bulunan eşyaların özel amaçlı yük taşıma asansörü ile aynı binanın üst katına taşınması şeklinde verilen hizmet, Tebliğin (I/C-2.1.3.2.11.) bölümü kapsamında tevkifata tabi değildir. Ancak, bu özel amaçlı yük taşıma asansörü ile verilen hizmetin Tebliğin (I/C-2.3.2.13.) bölümünde belirtilenlere ifa edilmesi halinde hizmete ilişkin Şirketinizce düzenlenecek faturalarda yer alan KDV tutarı üzerinden Tebliğin (I/C-2.3.2.13.) bölümü gereğince bu kapsamdaki alıcılar tarafından (5/10) oranında tevkifat uygulanması gerekmektedir.” İfadeleri yer almıştır. Bu hususta mükellefin tebliği dikkatli bir şekilde inceleyerek hizmet ifasının gerçekleştirildiği mercilerin niteliğini bu kapsamda belirleyerek faaliyetlerini yürütmesi yerinde olacaktır.

Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nca yayımlanan 11.06.2021 tarihli, E-84974990-130[KDV-1/İ/09-2021/18]-184696 sayılı özelgede[14], kargo şirketine taşımacılık hizmetinde bulunan bir mükellef söz konusu taşıma hizmetlerine ilişkin düzenlenecek faturalarda tevkifat uygulanıp uygulanmayacağı hususunda görüş talep etmiş, idare tarafından özelge içerisinde verilen görüşte, “Firmanızın kargo şirketine bizzat verdiği ve KDV dahil bedeli 1.000 TL'yi (01.07.2021 tarihi itibariyle 2.000,00 TL) aşan taşıma hizmetine yönelik düzenlenecek faturalarda (2/10) oranında KDV tevkifatı yapılması gerekmektedir.” ifadesi yer almıştır.

Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı’nca yayımlanan 21.06.2021 tarihli, E-76464994-130[KDV.2021.50]-83640 sayılı özelgede[15], serbest bölgelerde faaliyet gösteren şirketlere iç gümrükler arası veya Türkiye’den serbest bölgelere yük taşımacılığı hizmeti veren bir mükellef, ihraç amaçlı olan veya olmayan, serbest bölgeden veya serbest bölgeye yapılacak yük taşımacılığı işlerinin KDV mükellefiyeti bulunmayan serbest bölge şirketlerine yapılması halinde KDV tevkifatı uygulanıp uygulanmayacağı ve nasıl uygulanması gerektiği hususunda görüş talep etmiş, idare tarafından özelge içerisinde verilen görüşte, “Şirketiniz tarafından yurtiçinden serbest bölgeye, serbest bölgeden bir limana veya bir gümrük çıkış kapısına ya da bir başka serbest bölgeye yapılan ihraç amaçlı yük taşımacılığı işleri, 3065 sayılı Kanunun 17/4-ı maddesi kapsamında KDV den istisna olup, bu taşıma işleri için KDV tevkifatı uygulanması mümkün değildir. İhraç amaçlı olmayan yük taşıma işleri (yük taşıma işinin serbest bölgeden yurtiçine yapılması da bu kapsamda değerlendirilmektedir.) 3065 sayılı Kanunun 17/4-ı maddesindeki istisna kapsamına girmediğinden genel hükümlere göre KDV ye tabi olacaktır. Şirketiniz tarafından mezkur Tebliğin (I/C-2.1.3.1/a ve b) bölümünde sayılanlara verilen bu taşıma işleri için (2/10) oranında KDV tevkifatı uygulanması gerekmektedir. Ancak, söz konusu taşıma işlerinin serbest bölgede faaliyet gösteren ve gerçek usulde KDV mükellefiyeti bulunmayanlara verilmesi halinde, alıcının Tebliğin (I/C-2.1.3.1/b) bölümünde sayılanlar arasında yer almaması kaydıyla, hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulmayacaktır.” ifadeleri yer almıştır. Kapsam ve faaliyet konusu açısından önemli ve tamamlayıcı bir görüş verilmiştir.

Tebliğ içerisinde belirtilmeyen ve belirsiz konumda bulunan hususların netleştirilmesi adına Gelir İdaresi Başkanlığı sisteminde bu konu üzerine yayınlanacak yeni özelgeler mükellefler tarafından dikkatle izlenmeli, gerektiği noktada  özelge talebi oluşturulmalı, tevkifat konusunda ihtiyatlı bir tutum sergilenmelidir.

5. TEVKİFAT SINIRINDA DEĞİŞİKLİK

Kara yolu yük taşımacılığında KDV tevkifatı düzenlemesini takiben, bu hususta yapılan önemli bir değişiklik dikkat çekmektedir. 3 Haziran 2021 tarihli 31500 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “36 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” kapsamında, kısmi tevkifat kapsamında değerlendirilen 1.000,00 TL’yi aşmaması gereken işlemlerin KDV dahil bedeli 01.07.2021 tarihinden itibaren 1.000,00 TL’den 2.000,00 TL’ye çıkarılmıştır.

Bu kapsamda, makalemiz içerisinde tevkifat alt sınırı hususunda geçen 1.000,00 TL ifadeleri 2.000,00 TL olarak değerlendirilerek göz önüne alınmalıdır.

6. SONUÇ

KDV, mali idarenin vergi toplama faaliyetleri kapsamında ve kamu gelirleri içerisinde 40 yıla yaklaşan bir süre içerisindeki en önemli kaynaklarından biridir. Dolaylı vergiler ile birlikte vergi tahsilatının güvence altına alınması için tevkifat uygulamaları sürdürülmekte ve kapsamı her geçen gün genişletilerek değişimi süreklilikle barındıran bir yapı içerisinde değerlendirilmektedir. Mali idarenin bu kapsamda yaptığı son düzenleme, 16.02.2021 tarihli 31397 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 35)’dir. Bu tebliğin KDV tevkifat oranlarında değişiklikler sunmakla birlikte yeni kapsamlar getirildiği görülmüştür. Yeni uygulama olarak en dikkat çeken husus kara yolu yük taşımacılığına 2/10 oranında tevkifat getirilmesidir.

Bu yeni uygulama, vergi gelirlerinin ivedi ve ihtiyatlı şekilde tahsili için devlet açısından alternatif bir çözüm niteliğinde görünmektedir. Ancak tebliğ içerisinde yoruma açık ve değişken hususlar uygulamada belirsizlikler yaratmıştır. Mükellefler açısından da birçok yeni tevkifat düzenlemesinde olduğu gibi bu uygulama da ek maliyetler ve işgücü kaybına yol açmıştır.

Mali idarenin sektör temsilcileri ile bir araya gelerek bu hususları yeniden değerlendirmesi ve uygulamaya yeni bir alternatif oluşturması etkin bir çözüm olarak ortaya konabilir. Bu süreç içerisinde mükellefler de, vergisel usulsüzlükler oluşmaması ve cezai yaptırımlarla karşılaşmamak adına bu gelişmeleri etkin şekilde takip ederek kayıt ve beyan sistemlerini düzenlemeli, mükellef sorumluluğu çerçevesinde gereklilikleri yerine getirmelidir. Özellikle yoruma açık ve belirsizlik ihtiva eden hususlar için; Gelir İdaresi Başkanlığı’nca yayınlanacak yeni özelgelerin takibi ve kontrolü, uygulamada kolaylıklar sağlayabilecek ve hataların önlenmesinde birincil seçenek olabilecektir. 

KAYNAKÇA

[1] 16.02.2021 Tarih ve 31397 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 

[2] İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası : https://www.ismmmo.org.tr/dosya/2336/Mevzuat-Dosya/OZET-KDV-TEVKIFAT-LISTESI.pdf> [Erişim Tarihi: 29.03.2021]. 

[3] Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği ÜTİKAD, https://www.utikad.org.tr/images/HizmetRapor/utikadlojistiksektoruraporu2020-53923.pdf> [Erişim Tarihi: 01.04.2021]

[4] İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Mali Sözlük,

Erişim Adresi: 

[5] (GİB, İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 14.04.2021 tarihli, E-21152195-130[9-2021.3467]-146184 sayılı özelgesi, 2021)

[6] (GİB, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 16.04.2021 tarihli, E-39044742-130[Özelge]-346122 sayılı özelgesi, 2021)

[7] Ali EKMEN, “Moto Kurye Taşımacılığı Hizmetinde KDV Tevkifatı”, Yaklaşım Dergisi, Haziran:2021, Sayı: 342, Ankara.

[8] Mehmet MAÇ, “KDV Tevkifatında Önemli Değişiklikler Yapan Tebliğ (Seri No:35)”, Yaklaşım Dergisi, Mart:2021, Sayı: 339, Ankara.

[9] GİB, Muğla Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 02.06.2021 tarihli, E-93996897-130-52846 sayılı özelgesi, 2021)

[10] GİB, Elazığ Valiliği’nin 02.06.2021 tarihli, E-48816587-130-23837 sayılı özelgesi, 2021)

[11] GİB, Afyonkarahisar Valiliği’nin 03.06.2021 tarihli, E-63611781-130[9-2021/10]-20792 sayılı özelgesi, 2021)

[12] GİB, Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 07.06.2021 tarihli, E-84974990-130[KDV/5-İ-9-2021/21]-179357 sayılı özelgesi, 2021)

[13] GİB, Konya Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 09.06.2021 tarihli, E-37009108-130[107176]-64859 sayılı özelgesi, 2021)

[14] GİB, Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 11.06.2021 tarihli, E-84974990-130[KDV-1/İ/09-2021/18]-184696 sayılı özelgesi, 2021)

[15] GİB, Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 21.06.2021 tarihli, E-76464994-130[KDV.2021.50]-83640 sayılı özelgesi, 2021)

Deloitte | Hüseyin Kaan YURTTAŞ