Meclis gündemine gelmeye hazırlanan Torba Kanun içerisinde Genel Sağlık Sigortası (GSS) prim borçlularına af getirilmesine dair düzenleme söz konusu. Bu düzenlemenin kapsamı biraz dar tutuldu. Yalnızca 1 Ocak 2014 ve öncesine dair borçlar affedilecek. Bu tarihten sonraki dönemler için GSS prim borcu olanlar için düzenleme genişletilmezse hali hazırda GSS borcu olanlar için bir af ya da yapılandırma söz konusu olmayacak.
GSS herkesi kapsıyor
Genel sağlık sigortası hayata geçtikten sonra Türkiye’de ikamet eden herkes genel sağlık sigortalısı olmuştu. 2012 yılından bu yana uygulanan genel sağlık sigortası, sağlık hizmetlerinin kapsamını nüfusun tamamına yaygınlaştırdı. Çalışanların genel sağlık sigortası primleri işverenleri tarafından ödeniyor. Emekliler ve SGK’dan malullük, dul ve yetim aylığı alanlar ise prim ödemeden sağlık hizmetlerinden faydalanıyorlar. Bunun dışında işten ayrılanlar ve eşleri üzerinden sağlık hizmeti alan kişiler de eşlerinin ölümü sonrası bir müddet sağlıktan ücretsiz yararlanma hakkına sahipler.
Gelir testi kalkmadı
Genel sağlık sigortasının hayata geçmesi ile birlikte gelir testi ile tanışmıştık. Gelir testi ilk etapta genel sağlık sigortasına ödenmesi gereken prim miktarını da belirlemek için kullanılıyordu. Yapılan değişiklik sonrası genel sağlık sigortası primi sabitlenince gelir testi yalnızca primin kim tarafından ödeneceğini belirlemek için yapılmaya başlandı. Kişinin hiçbir sosyal güvencesi yoksa ve 2023 yılı için yaşadığı hane içerisinde kişi başına düşen gelir 4.471,5 TL’nin altındaysa bu kişinin primini devlet ödüyor. Eğer gelir bu sınırın üzerinde ise bu durumda bu kişinin 402,43 TL prim ödemesi gerekiyor. Bazı durumlarda ise bu primin hemen ödenmeye başlanmasına gerek yok.
100 gün ücretsiz sağlık hizmeti
İşsiz kalan bir kişinin son bir yıl içinde 90 gün ödenmiş primi varsa bu kişi 90 gün daha sağlık hizmetlerinden prim ödemeden yararlanabilir. Bütün işsiz kalanlara sağlanan 10 günlük süreyle birlikte bu durumdaki kişinin toplamda 100 gün prim ödemesi gerekmez. Dolayısıyla işsizlerin gelir testine girmek veya 402,43 TL prim ödeyerek sağlık hizmetlerinden faydalanmak için prim ödeme gün sayılarını kontrol etmeleri ve buna göre bir tarih belirlemeleri gerekmektedir. Diğer yandan bu kişinin 100 gün içinde yeni bir iş bulması halinde hiç prim ödemeden sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam etmesi mümkündür.
2014 öncesi borç
İşte genel sağlık sigortasının kapsamında olup bir dönem işsiz kalmış ya da mezun olduktan sonra iş bulamamış kişilerin 1 Ocak 2014 tarihi öncesindeki borçları Torba Kanunla affedilecek. Dolayısıyla bu tarih öncesine ait olan GSS prim borçları ile bu borca ilişkin gecikme zammı ve cezaları için af söz konusu. Bu tarihten sonraki döneme ilişkin borçlar için bir af ya da yapılandırma henüz söz konusu değil. Bu tarihin Torba Kanun Meclis gündemine geldiğinde değiştirilmesi ya da af düzenlemesine bir de yapılandırma eklenmesi halinde durum değişebilecektir.
İşsiz kalan hemen prim ödemeli mi?
Çalışırken genel sağlık sigortası primi işverenler tarafından yatırıldığı için sağlık hizmetlerinden prim ödemeksizin yararlanan kişiler işsiz kaldıklarında genel sağlık sigortasından yararlanmak için kendi primlerini ödemek veya gelir testi yaptırmak durumunda kalıyorlar. İşsiz kalanların bir bölümünün acele etmesine gerek yok. Ancak çalıştığı süre yeterli olmayanların elini çabuk tutması gerekiyor.
İşsizlik sigortasından maaş alan ne olacak?
İşsiz kalan kişileri sağlık hizmetlerinden yararlanmak açısından üçe ayırmak gerekiyor. İşsiz kalan fakat son 3 yıl içerisinde en az 600 gün prim ödemesi olan kişiler işsizlik sigortasından maaş almaya başlayacakları için işsiz kalır kalmaz gelir testi yaptırmak veya genel sağlık sigortası primi ödemek zorunda değiller. Bu kişiler 6 ay boyunca işsizlik maaşı alacakları için bu sürenin sonuna kadar ücretsiz olarak sağlık hizmetlerinden faydalanacaklar. İşsizlik maaşı alınan süre boyunca işsizlik maaşı alan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler de sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanırlar. Yani eşi işsiz kalan ve işsizlik parası almaya başlayan bir ev kadınının da gelir testi yaptırması veya genel sağlık sigortası primi ödemesi gerekmez.
Ya alamayanlar?
İşsiz kalan fakat işsizlik sigortasından maaş alamayan kişilerin tamamı, işten ayrıldıktan sonra 10 gün daha sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. İşsiz kalan herkese 10 gün sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı sağlanmaktadır. Bu nedenle işsiz kalan kişilerin eğer bir sağlık sorunları varsa 10 gün içinde bu sorunla ilgilenmeleri ve hastanelere başvurmaları çok önemli. Bu süre sonunda gelir testine girilmesi veya 402,43 TL prim ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanılması gerekmektedir.
