Kamu harcamalarını finanse etmek için devlet çeşitli isimlerle gelir tahsil eder. Bu gelirler nitelik ve işleyişlerine göre vergi, harç, resim, katılma payı gibi isimler alır. Tahsil edilen bu gelirlerin büyük bir kısmı genel bütçeye (Hazine'ye) gelir kaydedilirken; bir kısmı ise tahsil edilen kurumun bütçesine gelir yazılır.

Vergi, harç vs gibi gelirlerin tahsilinde yetki verilen kurumların başında belediyeler gelmektedir. Belediyeler emlak vergisinin yanında ayrıca 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu içinde düzenlenmiş envai çeşit gelir de tahsil etmekteler. Bu gelirler belediyeler için hayati bir öneme sahiptir.

Ancak 6 Aralık 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6360 sayılı Kanun’un[1] Geçici 1’inci maddesinin 15’inci fıkrası ile köyden mahalleye dönüşen yerlerden alınması gereken emlak vergisi ile Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken vergi, harç ve katılım payları 31 Aralık 2022’ye kadar alınmamasına hükmedildi. Böylece köyden mahalleye dönüşen yerlerden bazı vergi, harç ve katılma payları alınmayacaktı.

Alın(a)mayan bu vergi ve harçlar şunlardır; emlak vergisi, eğlence vergisi, haberleşme vergisi, elektrik ve hava gazı tüketim vergisi, yangın sigortası vergisi, çevre temizlik vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı, kaynak suları harcı, tellallık harcı, hayvan kesimi muayene ve denetleme harcı, ölçü ve tartı aletleri muayene harcı, bina inşaat harcı, kayıt ve suret harcı, altyapı kazı izin harcı, imar ile ilgili harçlar, işyeri açma izin harcı, muayene, ruhsat ve rapor harcı, sağlık belgesi harcı ve harcamalara katılma paylarından oluşmaktadır.

 Ayrıca bu yerlerde içme ve kullanma suyu tarifesi de diğer yerlerde belirlenen tarifenin dörtte biri oranında alınacaktı. Böylece bu yerlere büyük oteller ve iş yerleri vs kurulacak ve 2022 yılı sonuna kadar da mis gibi bu vergi ve harçlar ödenmeyecekti. Nitekim de öyle oldu….

Neyse buraya kadar bir sorun yok diyelim ve bir yerde muafiyet ve istisna varsa bundan istifade etmek her mükellefin hakkıdır deyip ama katiyen bırakmayalım peşini…

Sorun ne peki?

Bu kadar vergi ve diğer gelirlerin alınmadığı, normal bir vatandaşın suya ödediği tutarın sadece dörtte biriyle ulaşıldığı yer dünyada cennet gibi bir yer olsa gerek. Ülkemizin her köşesi cennet elbette. Ancak Ülkemizin bazı yerleri diğer yerlerine göre fiyat açısından oldukça pahalı. Paha açısından daha kıymetli yani.

Örneğin Ege kıyıları hatta biraz daha özele gireyim Marmaris, Kaş, Çeşme, Bodrum vs. parasal olarak oldukça kıymetli topraklara sahip yerlerdir. Arsa fiyatları milyon liralarla hatta milyon dolarlarla ölçülmekte maalesef.   

Bu bölgelerde yukarıda bahsettiğim vergi vs ödenmeyen suya dörtte bir fiyat verilen koskoca beş yıldızlı oteller kurulsa ve onlar da bu dediklerimi ödemezse, ne derdiniz?

Eminim adil değil diyorsunuzdur ki ben de aynı fikirdeyim. Vergilemede adalet ilkesinin alenen çiğnendiği bir durum bu. Devasa otel kuracaksınız gelen müşteriden yüklü bir tutar alacaksınız, bir lahmacunu bilmem kaç yüz TL’ye satacaksınız, her masadan kaç bin TL hesap alacaksınız ama sıra Devlete gelince yok vergi vs mi diyeceksiniz? Olmaz öyle şey, olmamalı…

Belediyeler için çok önemli bir sorun; gelir kaybı doğacak

Ancak bu uygulama 31 Aralık 2022 tarihinde sona erdi. Yani bahsettiğim vergisel cennet uygulaması 2022 sonunda sona erdi. Böylelikle belediyeler de 2022 yılında 2023 yılı bütçelerini yaparlarken bu bölgelerden alınacak milyon/milyar TL’lik gelir tahminlerini yapıp yasal süreçlerini tamamladılar. Ve artık bir nebze de olsa bu alanda vergilemede adalet sağlanabilecekti.

Böylelikle bu yıl alınamayan gelirlertahsil edilmeye başlanacak. Örneğin Bodrum Belediyesi bu yerlerden 2023 yılında 250 milyon TL gelir elde etmeyi hedefliyor ve bütçesini de buna göre yaptı. Gayet güzel ama… 

Af yasa teklifinde vergi alınmamasına yönelik hüküm var

Bu günlerde sıklıkla konuşulan ve Meclis’e sunulan vergi af yasası olarak bilinen Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun teklifinin 22’nci maddesinde 31 Aralık 2022’de biten bu vergisel cennet alanlarındaki vergisel kolaylıkların devam etmesi ve 31 Aralık 2025’e kadar uzaması önerildi.

Bu yerlerde küçük iş yerleri, küçük esnaflar da ziyadesiyle var. Her yer Bodrum gibi pahalı değil, lahmacunun normal fiyattan satıldığı kırsal bölgeler de var ülkemizde ki çok haklısınız.  Bunlar için devam etmeli elbette.

Ancak bu yerler için zaten Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na 16 Ekim 2020’de Ek madde 3 eklenerek onların bu vergisel kolaylıklardan yaralanmasını sağlamak üzere bir hüküm bulunmaktadır. Yani küçük esnaf ve işletmeler kırsal bölgelerde vergisel kolaylıklara sahipler. Onlar yararlanmaya devam edecekler zaten.

Özellikle Ege kıyılarında, turistik bölgelerde devasa otel ve tesislerin de hiç vergi, harç ödenmemesi için düzenlenmiş madde hükmünden istifade etmesi zaten adil bir uygulama değildi. Hadi 31 Aralık 2022’ye kadar istifade etmeye devam etti ama bu saatten sonra devam ettirmek için Af Kanunu teklifine madde konulması hem belediyeleri bu işletmelerden elde edeceği gelirlerden mahrum bırakacak hem de vergide adaleti ciddi oranda zedeleyecektir.

Yani asgari ücretli çalışan biri emlak vergisi ödeyecek, Samsun’da, Ankara’da, Bingöl’de tüm illerde küçük esnaf emlak vergisi ve diğer vergi/harçları ödeyecek üstelik musluğundan akan suya tam para ödeyecek ama bu bölgede kurulan 5 yıldızlı bir tesis suya dörtte bir ödeyecek üstüne üstlük vergi ve harç da hiç ödemeyecek, öyle mi?

Geç kalınmış adalet, adalet değildir; hele vergilemede hiç değildir.

Bu maddenin Yasa’dan çıkarılması kat’i suretle vergilemede adalet adına yerinde olacaktır.

[1] 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

T24 | Murat BATI