<p style="text-align: justify;">Geçtiğimiz hafta Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile kamu alacaklarına uygulanacak faiz oranı artırıldı. Bu faiz oranının artırılması ne anlama geliyor ve neden artırıldı, bu hafta ki yazımda bunları değerlendirmeye çalışacağım.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Gecikme Zammı Nedir?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı belirlenen oranda uygulanan zam çeşidine, gecikme zammı denir.</p> <p style="text-align: justify;">30 Aralık 2019 tarihinden bu yana %1,6 oranında uygulanmakta olan gecikme zammı, 21 Temmuz 2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile <strong>aylık %2,5 olarak belirlendi. </strong>Ay kesirlerine isabet eden gecikme zammı günlük olarak hesap edilmekte ve gecikme zammı bir liradan az olamaz.</p> <p style="text-align: justify;">Gecikme zammı, Vergi Usul Kanunu’na göre uygulanan vergi ziyaı cezalarında %2,5 oranında, mahkemeler tarafından verilen ve ceza mahiyetinde olan amme alacaklarında ise bu oranın yarısı ölçüsünde uygulanacaktır.</p> <p style="text-align: justify;">Bunların dışındaki ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı uygulanmamaktadır. Gecikme zammındaki değişime bağlı olarak Vergi Usul Kanunu’nun;</p> <p style="text-align: justify;">• Gecikme faizi oranı,</p> <p style="text-align: justify;">• İzahat zammı oranı,</p> <p style="text-align: justify;">• Pişmanlık zammı oranı da,</p> <p style="text-align: justify;">aylık %2,5 oranında uygulanacaktır.</p> <p style="text-align: justify;">Yapılan bu düzenleme sonucunda, yıllık %19,2 oranında uygulanmakta olan gecikme zammı %30 a çıkarıldı ve gecikme zammındaki artış oranı da %56 olarak gerçekleşmiş oldu.</p> <p style="text-align: justify;">Hatırlayacağınız üzere geçen hafta bir faiz oranı daha açıklandı. Merkez Bankasına bağlı Para Politikası Kurulu %14 olan politika faizinde bir değişikliğe gitmeyerek, politika faizinin %14 de kalacağını açıkladı.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Politika Faizi Nedir?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Hiçbir teknik ayrıntıya girmeden en basit şekilde açıklayacak olur isek;</p> <p style="text-align: justify;">Merkez Bankası, bankalara ihtiyaçları olduğunda borç verir veya bankalar nakit fazlalarını Merkez Bankasına yatırabilir. Merkez Bankası bu işlemler için bir faiz oranı belirler. Merkez Bankası bu faiz oranını belirleyerek iktisadi faaliyet ve fiyatlar genel seviyesini etkilemeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle bu faiz oranına <strong>politika faizi</strong> denilmektedir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Politika Faizi Neye Göre Belirlenir?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Para Politikaları Kurulu faiz oranını belirlerken; toplam arz-talep dengesi, maliye politikasına ilişkin göstergeler, parasal göstergeler ve kredi büyüklükleri, ücret, istihdam, birim maliyet, verimlilik gelişmeleri, kamu ve özel sektör fiyatlama davranışları, enflasyon beklentileri, döviz kurları ve bunları etkileyebilecek gelişmeler, olası dışsal şokların analizi ve Merkez Bankası bünyesindeki ekonomik tahmin sisteminden elde edilen projeksiyonları içeren geniş bir bilgi kümesinden yararlanır.</p> <p style="text-align: justify;">Politika faizi ekonomik göstergelere göre belirleniyor ise, politika faizi ile gecikme zammı arasında neden bu kadar büyük bir fark var.</p> <p style="text-align: justify;">Bu soruyu da enflasyon verilerine ve bütçe gerçekleşmelerini değerlendirerek cevaplandırmaya çalışalım.</p> <p style="text-align: justify;">Haziran 2022 dönemi itibariyle yıllık Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 78.62, Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE) 138,31 olarak gerçekleşmiştir.</p> <p style="text-align: justify;">2022 yılı bütçe gerçekleşmelerine baktığımız da ise Mayıs ayında 17,2 milyar lira olan KDV tahsilatının, Haziran ayında 8,8 milyar liraya gerilediğini görüyoruz.</p> <p style="text-align: justify;">Geçtiğimiz haftalarda BDDK tarafından alınan bir dizi kararla, işletmelerin kredi kullanımına birtakım sınırlamalar getirildi. Üstelik yüksek enflasyon oranları, kredi faizlerinin de yükselmesine yol açmış ve krediye ulaşamayan vergi mükelleflerinin, özellikle Katma Değer Vergisini ödemeyerek kredi gibi kullandığını görüyoruz. Bu da KDV tahsilatında bariz bir şekilde gerilemeye neden olmuştur. Vergi gelirlerindeki bu gerilemeyi engellemek için de gecikme zammı oranlarında artışa gidilmiştir.</p> <p style="text-align: justify;">Kredi faiz oranları bu şekilde devam ettiği ve kredi kullanımının önündeki engeller kaldırılmadığı müddetçe, gecikme zammı oranının yükseltilmesinin, vergi gelirlerini artırmaya bir katkısının olacağını düşünmüyorum.</p> <p style="text-align: justify;">TÜFE ile Yİ-ÜFE ortalamasının yüzde yüzün üzerinde olduğu, devletin kamu alacaklarının tahsiline yönelik uyguladığı yıllık gecikme faizinin bile %30 olduğu bir ortamda, soruyorum size %14’lük politika faizi ne işe yarar?</p> <p style="text-align: justify;">Tüm okuyucularıma sağlıklı bir gün dilerim.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Erol ÇEMBER <br /> Yeminli Mali Müşavir</strong></p>