<p style="text-align: justify;">Bildiğimiz üzere Ramazan ayında işverenler çalışanlarına, moral moti vasyon artırıcı olmak, aidiyet duygusunu pekiştirmek gibi sebeplerle; <strong>ayni yardım olarak</strong>, ramazan kolisi, hediye paketi, erzak gibi adlarla adlandırılan, <strong>nakdi yardım olarak ta</strong> hediye çeki, hediye kartı, nakit ödeme vb. yardımlarda bulunmaktadırlar. Bu yardımlar ister ramazan ayında ister ramazan ayı dışında olsun; işletme bünyesinde yapılması, işletme çalışanlarına yönelik yapılması, çalışanlar dışındaki vatandaşlara yapılması, iktisadi ticari icaplara uygun olması, ticari kazancın elde edilmesi ve idamesine yönelik olması, aracı kurumlar vasıtasıyla yapılması gibi pek çok faktöre göre mevzuattaki yeri değişiklik göstermektedir.</p> <p style="text-align: justify;">İşte bu sebeple konuyu birkaç örnek aracılığıyla ele alalım.<br /> <br /> <strong>1-İşverenlerce Çalışanlarına İşyerinde İftar Yemeği Verilmesi</strong></p> <p style="text-align: justify;">***İşverenin ,işletmesinin yemekhanesinde hazırlanmak suretiyle çalışanlarına iftar yemeği vermesi durumunu ele alırsak ;</p> <p style="text-align: justify;">‘Gelir Vergisi Kanunu’nun müteferrik istisnalar başlığını taşıyan 23. maddesinin 8 numaralı bendinde hizmet erbabına işverenlerce yemek vermek suretiyle sağlanan menfaatlerin gelir vergisinden istisna olacağı hüküm altına alınmış ve yine aynı Kanun’un 40/2’inci maddesinde de hizmetli ve işçilerin işyerinde veya işyerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderlerinin ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılacağı belirtilmiştir.’ Dolayısıyla işverenin işyerinin yemekhanesi olması durumunda vermiş olduğu iftar yemeği için yapılan harcamalar gider olarak düşülebilirken KDV açısından da indirim konusu yapabilmektedir.<br /> <br /> <strong>Giderleştirme Muhasebe Kaydı</strong></p> <p style="text-align: justify;">-----------------------------------------/--------------------------------------</p> <p style="text-align: justify;">770.01 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS. 2.000 TL</p> <p style="text-align: justify;"> *Yemekhane giderleri</p> <p style="text-align: justify;">191.18 İNDİRİLECEK KDV HS. 360 TL</p> <p style="text-align: justify;"> 320.01 SATICILAR HS. 2.360 TL</p> <p style="text-align: justify;">---------------------------------------/-----------------------------------------<br /> <br /> <strong>2- İşverenlerce Çalışanlarına İşyeri Dışında Yemek Verilmesi</strong></p> <p style="text-align: justify;">***işveren işletmesinin dışında bir organizasyon aracılığıyla çalışanlarına iftar yemeği vermesi durumunda ise durum farklılık göstermektedir. Bu yemek ayni yardım kapsamında olup 7420 sayılı kanunla , 322 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği 30 Aralık 2022 tarihli (2. mükerrer) Resmî Gazetede yayımlanan tebliğde 2023 yılı günlük yemek istisna tutarı (110 TL +%8) KDV dahil 118,80 TL ‘si gelir vergisinden istisna olarak belirtilmiştir.Bu tutarın üzerinde kalan kısım brütleşrilmek suretiyle Gelir ve Damga vergisine tabidir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Örneğin;</strong> İşveren işyerinde çalışan 10 kişiye bir lokantada iftar yemeği vermiştir. Bu yemeğin bedeli ise 2.000 TL olup lokanta tarafından işverene fatura edilmiştir.(Çalışanların Gelir vergisi dilimlerini %15 varsayalım)</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>Cevap;</strong></p> <p style="text-align: justify;"><strong>Brüt Ücret = Net Ücret / (1 – (Gelir Vergisi Oranı + Damga Vergisi Oranı)</strong></p> <p style="text-align: justify;">Brüt Ücret =2.000 TL- 1.188 TL=812 TL (Örneğimizde 10 kişi ve 2.000 TL yemek ücreti olması dolayısıyla, günlük yemek istisnası bedeli yani 10 kişi x 118,80 TL=1.188 TL)</p> <p style="text-align: justify;">Brüt Ücret = 812 / (1 – (0,15 + 0,00759) = 963,90 TL</p> <p style="text-align: justify;">Gelir Vergisi = 963,90* 0,15 = 144,59 TL</p> <p style="text-align: justify;">Damga Vergisi = 963,90* 0,00759 = 7,31 TL</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>Gider Kaydı , Gelir Vergisi ve Damga Vergisinin Muhasebe Kaydı</strong></p> <p style="text-align: justify;"><strong>-------------------------------------------- / -----------------------------------</strong></p> <p style="text-align: justify;">770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS. 1.100 TL</p> <p style="text-align: justify;"> *Yemek giderleri</p> <p style="text-align: justify;">191.08 İNDİRİLECEK KDV HS. 88 TL</p> <p style="text-align: justify;">770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS. 963,90 TL</p> <p style="text-align: justify;"> *Brüt Ücretler</p> <p style="text-align: justify;"> 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. 151,90 TL</p> <p style="text-align: justify;"> *Gelir Vergisi 144,59</p> <p style="text-align: justify;"> * Damga Vergisi 7,31</p> <p style="text-align: justify;"> 320 SATICILAR HS. 812 TL</p> <p style="text-align: justify;"> 320 SATICILAR HS. 1.188 TL</p> <p style="text-align: justify;"><strong>------------------------------------------------- / -------------------------------------</strong><br /> <br /> <strong>3- İşverenlerce Çalışanlara Nakdi Yardım Yapılması</strong></p> <p style="text-align: justify;">GVK’ nun 61. Maddesi’ nde <strong>ücret</strong> şu şekilde tanımlanmıştır:</p> <p style="text-align: justify;"><strong>“Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve <strong>ayınlar</strong> ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı <strong>veya başka adlar altında ödenmiş</strong></strong> <strong>olması</strong><strong> veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.</strong>’</p> <p style="text-align: justify;">***İşveren çalışanlarına örneğin 1.000 TL nakdi yardım yapmış ise bu yapılan <strong>nakdi yardım</strong> ücret niteliğinde olup işveren, 5510 sayılı kanun hükümleri çerçevesinde nakdi yardımı bordroya dahil ederek SGK Primlerini hesaplayacak, aynı zamanda Gelir Vergisi ve Damga Vergisi hesaplamasını da yapacaktır.<br /> <br /> <strong>4- İşveren Tarafından Çalışanlara Ramazan Kolisi Verilmesi</strong></p> <p style="text-align: justify;">***İşverenin çalışanlara Ramazan kolisi yardımı yapması GVK’nın 61. Maddesine göre <strong>ayni</strong> <strong>yardım</strong> niteliğinde olup işveren tarafından bu tutar işçiye ödenen net ücret olarak addedilip brütleştirmek suretiyle bordroya yansıtılarak Gelir Vergisi ve Damga Vergisi hesaplaması yapılacaktır.<br /> <br /> <strong>5-</strong> <strong>İşverenlerce Çalışanlar Dışındakilere Ramazan Kolisi Verilmesi</strong></p> <p style="text-align: justify;">5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6. maddesinde safi kurum kazancının belirlenmesinde GVK’nın ticari kazanca ilişkin hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. GVK’nın 40. maddesinde indirilebilecek giderlere, 41. maddesinde ise indirilemeyecek giderlere yer verilmiştir. KDV Kanununun 29. maddesinde indirim müessesesine yer verilmişken 30. madde de indirimi mümkün olmayan giderlere yer verilmiştir. KDV Kanununun 30/d maddesinde Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisinin indirim konusu yapılamayacağı hükme bağlanmıştır.</p> <p style="text-align: justify;"> İşverenin çalışanlar dışındakilere Ramazan kolisi, ramazan yemeği vs. adlar altında yapılan yardımlar Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile bağlantısı olmaması dolayısıyla Vergi Usul Kanunu uyarınca işveren tarafından işletmesinde indirilecek bir gider olarak değerlendirilemez. KDV kanunu açısından da, indirim kabul edilmeyen giderler için ödenen KDV indirim konusu yapılamaz. Doğrudan işletme, yüklenmiş olduğu bu yardım bedeli ve KDV’ sini Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler olarak kayıtlarında takip edecektir.<br /> <br /> <strong>6-İşverenlerce Çalışanlara Hediye Çeki Verilmesi</strong></p> <p style="text-align: justify;">5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Madde 80 b ve c bentlerine göre;</p> <p style="text-align: justify;"><em>“b) Ayni yardımlar ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetinde toplu ödem, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları yıllar itibariyle belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin %30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.</em></p> <p style="text-align: justify;"><em>c) (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulamasında dikkate alınmaz.”</em></p> <p style="text-align: justify;">5510 sayılı Kanunun 80/c bendinde de belirtildiği gibi alışveriş çekleri nakdi ödeme niteliğinde olması sebebiyle bordroya dahil edilerek Sgk Primi , Gelir Vergisi Ve Damga Vergisi hesaplaması yapılacaktır.<br /> <br /> <strong>7-Firmaların ,Ticari Olarak Çalıştığı Müşterilerine Dışarda İftar Yemeği Vermesi</strong></p> <p style="text-align: justify;">İşverenlerin, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi, ticari faaliyetlerini sürdürebilmeye yönelik olarak karşılıklı iş yaptığı kişilere, tedarikçilere ,firmalara iftar yemeği vermesi durumunda işin mahiyeti gereği yapılan harcamada hem matrah hem de KDV indirim konusu yapılacaktır.</p> <p style="text-align: justify;">KAYNAKÇA</p> <p style="text-align: justify;">193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu</p> <p style="text-align: justify;">5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu</p> <p style="text-align: justify;">3065 Sayılı KDV Kanunu</p> <p style="text-align: justify;">4857 Sayılı İş Kanunu</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Ayşe İşçi</strong><br /> Serbest Muhasebeci Mali Müşavir</p>