2 Ağustos 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7524 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanunu’nda usulsüzlük, özel usulsüzlük ve vergi ziyaı cezalarında hatırı sayılır değişiklikler yapıldı ve idari para cezaları da ciddi şekilde artırıldı. Hatta 2025’te uygulanacak bazı maktu para cezaları yeniden değerleme oranıyla birlikte yüzde 5 binlere kadar artırılmıştı.
7524 sayılı Kanun’la kayıt dışı çalışan ve bunu vergi idaresine bildirmeyenlerin yani mükellefiyet tesis ettirmeyenlerin yaratacağı vergi kaybından dolayı kesilecek vergi ziyaı cezası bir kat değil birbuçuk kat yani yüzde 50 artırımlı uygulaması getirildi. Yani kayıt dışı iş yapanlar tespit edildiğinde kayba uğrattıkları vergilere ilişkin uygulanacak vergi ziyaı cezası yüzde 50 uygulanacaktı artık.
Ayrıca bazı durumlarda size ceza kesileceği zaman siz bunu beş iş günü içerisinde vergi dairesine bildirseniz size ceza kesilmeyecek ama karşı tarafa kesilecek gibi ihbar et kurtul sistemi de idari para cezalarına genişçe uygulandı.
İlaveten fiş/fatura almayana ilişkin ceza sistemi de değiştirilmişti.
Fiş/Fatura almayana ceza
7524 sayılı Kanun’la revize edilerek yasalaşan düzenlemelerden bir tanesi de fiş/fatura almama durumunda kesilecek özel usulsüzlük cezasıdır.
Fiş/fatura almama durumunda fiş/faturayı almayan tüketicilere 2024 yılı için 5 bin lira, 2025 yılı için 7 bin lira ceza kesileceğine (VUK m.353/3) hükmedildi. Mesela bir restorana gidip yemek yer ve fiş almadan çıkarsanız Vergi İdaresi yetkilileri, size VUK m.353/3 uyarınca 7 bin lira ceza kesecek.
Ayrıca VUK m.353 uyarınca belgeleri almak zorunda olanlar tarafından, idarenin bilgisine girmeden önce belgenin düzenlenmesi gereken süreyi takip eden beş iş günü içerisinde idareye bildirilmesi durumunda, alıcı adına özel usulsüzlük cezası kesilmeyecek. Bu nedenle Vergi İdaresi süresinde Cimer vs yolla fiş/fatura verilmediğini bildirenler hakkında bu cezayı kesmiyor.
Bu arada Vergi İdaresi, fiş almayanı tespit etmekte zorlanıyor ve ceza kesemiyordu. Ancak bu yolla bildirenler hakkında siz bunu bize bildirdiğiniz için size ceza kesmeyeceğiz diyerek aslında kesemeyeceği cezaya kendince bir gerekçe oluşturmuş.
Hiç ceza kesilemedi…
Öğrendiğim kadarıyla bugün itibariyle tam 1 yıl 2 gündür yürürlükte olan yeni Kanun değişikliğinden dolayı 7 bin liralık özel usulsüzlük cezası hiç kimseye kesil(e)medi.
Vergi İdaresinin fiş/fatura almayana ceza kesememesinin iki nedeni var; ilki nihai tüketicinin yani bizim alışveriş sonrası fiş/fatura alma zorunluluğumuz Kanunda düzenlenmemiş olması, diğeri ise kesilen cezanın tebliğ edilememesidir…
Şöyle ki…
Vergi Usul Kanunu m.232 uyarınca kimlerin fatura alacağı ve vereceği net şekilde düzenlenmiştir. VUK m.233 de perakende satış vesikalarını düzenlemiştir. Ancak VUK m.232’de ya da başka bir maddede nihai tüketicilerin fiş/fatura alma zorunluluğunu düzenleyen bir hüküm bulunmamaktadır.
Özetle fiş/fatura almamaya yönelik kesilecek özel usulsüzlük cezasını düzenleyen VUK m.353/3’ün dayanağı bulunmamaktadır. VUK m.353/3 ile kanunen zorunlu tutulmayan yani nihai tüketiciye fiş/fatura alma gibi bir görev/sorumluluk yükleyen bir hüküm yokken Gelir İdaresinin fiş/fatura almadı diye 7 bin lira ceza kesmeye kalkması ilginç bir durumdur.
Nihai tüketicinin fiş/fatura/makbuz almasını zorunlu kılan tek hüküm VUK m.236’dır. Bu maddeye göre avukat, doktor gibi serbest meslek erbabı serbest meslek makbuzu düzenlemek zorunda ve müşterinin isteyip almasını da zorunlu tutmuştur. Yani bir avukattan serbest meslek makbuzunu istemek ve almak zorundasınız. Almazsanız o zaman idari para cezası kesilir. Çünkü kanunda açıkça bunu isteyip ve almak zorunda olduğunuz belirtilmiştir. Dikkat edilmesi gereken husus ise bunun sadece serbest meslek makbuzu için geçerli olmasıdır. Bu uygulama fiş/fatura vs için geçerli değildir.
Diğeri ise…
2 Ağustos 2024 tarihinden önce fiş/fatura almadığınız tespit edildiğinde kesilen ceza, bir tutanakla tespit edilir ve tutanağın bir nüshası size verilip -tutanak, ihbarname yerine geçerek- tebliğ edilmiş olurdu.
Ancak 2 Ağustos tarihinde yapılan değişiklikle ceza kesilene yapılacak özel tebliğ hükmü maddeden (VUK m.353/3) çıkarıldı. Yani ceza kesilmesi anında size tutanağın verilmesi artık tebliğ yerine geçmeyecek.
Bu çerçevede kesilecek cezanın muhataba nasıl tebliğ edileceği hususuyla alakalı maddede yeni bir açıklamaya yer verilmediğinden 2 Ağustos tarihinden itibaren bu şekilde kesilecek cezalara ilişkin genel tebligat hükümleri geçerli olacaktır. Daha açık bir ifadeyle Vergi Usul Kanunu’nda geçerli olan tebligat hükümleri burada da geçerli olacaktır. Yani vergi idaresi bir ihbarname düzenleyecek ve bunu size iadeli taahhütlü yolla tebliğ edecek.
Ezcümle
Fiş/fatura düzenlemeyene (lokantacıya, markete vs) VUK m.353 uyarınca özel usulsüzlük cezası kesiliyor ve bu, düzenlemeyene tebliğ ediliyor. Şu an bu şekilde uygulanıyor, burada bir sorun yok ve Maliye denetim elemanları sahada bu şekilde işlem yapıyor.
Ancak fiş/fatura almayana ise fiş/fatura alma zorunluluğu kanunen olmadığı ve ceza kesilse bile bunu mükellefe usulen tebliğ edemeyeceği için Vergi İdaresi, fiş/fatura almayana şu an ceza kesememekte.
Sanıyorum şu an iyi de Vergi İdaresi kes(e)meyeceği bir ceza uygulamasını neden düzenler diye söyleniyorsunuzdur ki haklısınız. Bu sorunun cevabını belki Hazine ve Maliye Bakanlığı sosyal medya hesaplarından kamuoyuna bilgi olarak açıklar biz de öğrenmiş oluruz. Çünkü bunun cevabı bende yok…