Bugünkü Resmi Gazete’de yer alan 10556 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile gecikme zammı oranı aylık yüzde 4,5’ten yüzde 3,7’e; Seri:C Sıra No:9 Tahsilat Genel Tebliği ile de tecil faizi yıllık yüzde 48’ten yüzde 39’a düşürüldü. Bu iki oran bugünden itibaren geçerli olacak.
Daha da önemlisi gecikme faizi, pişmanlık zammı ve izaha davet zammı gibi müesseseler kendi kanunlarında doğrudan "gecikme zammı oranı kadar uygulanır" denildiğinden bu oranlar da otomatikman gecikme zammı oranı kadar artmış düşmüş oldu.
En son 21 Mayıs 2024’te 8484 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile gecikme zammı aylık yüzde 3,5’ten 4,5’e yükseltilmişti.
Nedir gecikme zammı?
Vergi, SGK prim borcu dâhil birçok amme alacağı için uygulanan gecikme zammı, 6183 sayılı Yasa m.51’de düzenlenmiştir. Maddeye göre amme alacağının kanuni süresinde ödenmemesi durumunda ödenmeyen kısmına her ay için yüzde 3,7 gecikme zammı uygulanacak. Buna göre, ödenmemiş vergi borçları, SGK prim borçları gibi envai çeşit kamu borcunun ödenmemesi durumunda ödenmeyen kısmına bugünden itibaren aylık yüzde 3,7 gecikme zammı uygulanacak.
Özetle vergi borcunuz var ve ödemezseniz, bu borcunuz her ay gecikme zammı oranı kadar artırılarak tahsil edilecek.
Örneğin 2025 Kasım ayı sonuna kadar emlak verginizin ikinci taksitini ödemeniz gerekiyor ama ödemediniz. Ödemediğiniz her ay için gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecek. Varsayalım bu emlak verginizi, 2026 5 Mart’ta öderseniz Aralık birinci ay olmak üzere 3 ay 5 günlük gecikme zammı da ödemeniz gerekecek. Yani emlak vergisi borcunuz (ikinci taksit tutarı) 10 bin TL ise 5 Mart itibariyle 10 bin TL emlak vergisiyle birlikte ayrıca 1.172 TL de gecikme zammı ödemeniz gerekecek.
Daha da önemlisi gecikme zammı, vergi borcuyla birlikte vergi ziyaı cezası varsa bu ikisinin toplamı üzerinden hesaplanacaktır.
Ay ortasında değiştirilen gecikme zammı oranı nasıl uygulanacak?
6183 sayılı Yasa m.51 uyarınca Cumhurbaşkanı kararıyla aylık gecikme zammı oranının yeniden belirlendiği durumlarda, gecikme zammı hesaplamasında;
Aylık Esasa Göre: Aylık esasa göre gecikme zammının hesaplanacağı bir aylık süre içindeki bir tarihte oran değişikliği yapılırsa -ki bugünkü gibi-, bu bir aylık sürenin tamamına eski oran (yüzde 4,5) uygulanacaktır.
Günlük Esasa Göre: Ay kesirleri için gecikme zammının hesaplanması günlük esasa göre yapıldığından, Cumhurbaşkanı Kararının yürürlüğe girdiği gün dahil olmak üzere -yani 13 Kasım 2025- sonraki günler için yeni oran (yüzde 3,7), yürürlük tarihinden önceki günler için ise eski oran (yüzde 4,5) uygulanacaktır.
Yani günlük hesaplamalarda 12 Kasım ve önceki günler için yüzde 4,5; 13 Kasım ve sonraki günler için ise yüzde 3,7 oranı uygulanacaktır.
Aylık hesaplamalarda ise Kasım ayının tamamına yüzde 4,5 (eski oran) uygulanacak. Yeni oran (yüzde 3,7) 1 Aralıktan itibaren uygulanacaktır.
Gecikme zammı oranının tarihsel seyri
Gecikme zammı ülkemizin ekonomik koşullarına göre farklı oranlarda uygulandı. Gecikme zammı oranı 1996’da aylık yüzde 15’e kadar yükselmişti. 2000 yılı sonrasında ise özellikle enflasyonun yüksek seyrettiği dönemlerde aylık yüzde 10, yüzde 7 gibi oranlara kadar çıktı.
Aşağıdaki tabloda son 26 yılda uygulanan gecikme zammı oranlarını görebilirsiniz.
Gecikme zammı 21 Temmuz 2022 tarihinde yüzde 1,6’dan yüzde 2,5’e; 14 Kasım 2023’te yüzde 3,5’e; 21 Mayıs 2024’te ise yüzde 4,5’e yükseltilmişti ve bugün itibariyle de artık aylık yüzde 3,7 uygulanacaktır.
Gecikme zammı oranı düşüşü gecikme faizini de otomatik düşürecektir
Gecikme faizi, VUK m.112’de düzenlenmiştir. Gecikme faizi verginin tahakkuku ile ilgilidir. Yani tahsil aşamasına gelinmeden sadece tahakkuku geciken vergiler için gecikme faizi hesaplanır.
Gecikme faizi oranı, gecikme zammına bağlandığından gecikme zammı oranı ile aynıdır. Yani gecikme zammı oranı değiştiğinde gecikme faizi de aynı oranda (yüzde 4,5’ten yüzde 3,7’ye) değişecektir.
Gecikme zammı oranı düşüşü pişmanlık ve izah zammını da otomatik düşürecektir
Mevzuatımızda gecikme faizi, pişmanlık zammı ve izaha davet zammı gecikme zammı oranına bağlanmıştır. Yani gecikme zammı oranında yapılan bir değişiklik, pişmanlık zammı ve izaha davet zammını da otomatik olarak aynı oranda ve yönde değiştirecektir.
Özetle gecikme zammı düşüşü gecikme faizini, pişmanlık zammını ve izah zammını da otomatikman yüzde 4,5’ten yüzde 3,7’ye düşürmüş olacaktır.
Tecil faizi de düştü
6183 sayılı Kanun bazı durumlarda amme alacağının tahsilatını gelecekte de olsa tahsil etmek ve mükellefleri ekonomik zorluklar altında ezdirmemek için mükelleflere çeşitli imtiyazlar sunmaktadır. Bu imtiyazlardan bir tanesi de tecildir. Amme borçlusunun borcunu süreye yayarak (en çok 36 aya) taksitlendirme imkânı sunan bu uygulama süresince ne gecikme zammı uygulanmakta ne de haciz işlemleri yapılmaktadır. 6183 sayılı Yasa m.48’de düzenlenen tecil, vergi borcunun ertelenmesidir.
Yani devlet, borcunu ertelerim ama faizini alırım der. İşte bu faize tecil faizi denir. Tecil faiz oranı 21 Temmuz 2022 tarihinden itibaren yıllık yüzde 15’ten yüzde 24’e; 14 Kasım 2023’te de yüzde 36’ya; 21 Mayıs 2024’te yüzde 48’e yükseltilmişti. Bugünden itibaren de yıllık yüzde 39 oldu.
Aşağıdaki tabloda son 26 yılda uygulanan tecil faiz oranlarını görebilirsiniz.
Gecikme zammı tahsilatı ne durumda?
Gecikme zammından 2024 yılında 62 milyar 485 milyon lira; 2025 yılının ilk altı ayında ise 44 milyar lira tahsil edilmiş. 2025 yılında hedeflenen 98 milyar liradır ve şu ana kadar ilk altı aylık tahsilat tutarı açıklandığından hedeflenenin neredeyse yarısına yakını ilk altı ayda tahsil edilmiş.
2026 bütçe kanun teklifinde ise hedeflenen gecikme zammı tutarı 162 milyar liradır. Yani 2025 yılı bütçe kanununda hedeflenen 98 milyar liraydı ve 2026 yılında yaklaşık yüzde 65 artış hedefiyle 162 milyar liraya çıkarılmış.
Bugün itibariyle oranın düşmesi bu hedefin gerçekleşmesini zora sokacak gibi duruyor. Ve muhtemelen Cevdet Yılmaz önümüzdeki yıl bütçe görüşmelerinde bürokrat ve uzman arkadaşlar bunu doğru tahmin edemediler diye yine bir açıklama yapacak.
Kuvvetle muhtemel basında sıklıkla faiz ve zamların yüksek olduğu, Merkez Bankasının faiz düzenlemesi yaptığı, gecikme zammı ve faizinin de buna uygun olması gerektiği gibi etkenler Şimşek’i gecikme zammı oranını düşürmek zorunda bıraktı.
Özetle bütçe gelir tahmini yapılırken bu oranın düşürüleceği pek öngörülmemiş. Hatta sanıyorum Maliye’nin birçok bürokratına da sürpriz oldu ve onlar da muhtemelen bizimle birlikte Resmi Gazete’den bu değişikliği öğrenmişlerdir.
