İstanbul Finans Merkezi (İFM) 17 Nisan 2023 Pazartesi günü Erdoğan'ın konuşmasıyla açıldı ve birçok eleştiriyi de beraberinde getirdi. İstanbul Finans Merkezi'nin kurulumunda rol model olarak Dubai Uluslararası Finans Merkezi (DIFC) alınmış. Dubai Uluslararası Finans Merkezi'nde şirketlerin 40 yıla kadar kurumlar vergisinden muaf tutulması gibi çok ciddi vergisel avantajlar var. Bizim neyimiz eksik dedik ve biz de benzerini kurduk.
İstanbul Finans Merkezinde bankacılık, sigortacılık, yeşil finans, finansal teknolojiler ve katılım finansı gibi stratejik alt sektörlere odaklanmanın yanı sıra, uluslararası finansal hizmetler sektörü içerisinde faaliyet gösteren portföy yönetimi, servet yönetimi, proje finansmanı, fon yönetimi ve reasürans şirketlerinin desteklenmesi amaçlanmaktadır.
Konuyla alakalı Dr.Nebati "Uluslararası sürdürülebilir fonların ülkemize getirilmesi ve reel sektörümüze yeşil finansman sağlanması bakımından önemli bir sinerji kaynağı da olacaktır. İstanbul Finans Merkezi'nin bir diğer önemli katkısı da İstanbul'umuzun, katılım finans ve İslami bankacılık alanında da küresel bir merkeze dönüşmesini sağlayacak olmasıdır." şeklindeki ifadesiyle iktidar partisinin esas amaçlarından bir tanesi de ortaya konulmuş olmaktadır.
Özetle İslami finans merkezi olma hayalimiz var ve bunu gerçekleştirmek uğruna gelenden vergi de almayacağız.
İstanbul Finans Merkezi Kanunu
İstanbul Finans Merkezi'nin kuruluşu 28 Haziran 2022 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 7412 sayılı İstanbul Finans Merkezi Kanunu (İFMK) ile olmuştur.
Bu Kanun ile 17 Nisan 2023 Pazartesi günü açılışı yapılan İstanbul Finans Merkezi'nde katılım belgesi alan şirketlerin sigortacılık, bankacılık gibi finansal faaliyetlerinden elde edeceği gelirler ile bu kapsamda yapacakları işlemlere çok fazla vergisel avantajlar getirildi. Neredeyse hiç vergi vermeyecekler dersek yanlış olmaz.
Bu alınm(a)yacak olan vergileri izah etmeden önce şunu da belirtmek gerekiyor; Yönetim Kurulu Başkanı Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın olduğu Türkiye Varlık Fonu, İstanbul Finans Merkezinde Kanun'un 2/g maddesi uyarınca yönetici şirket konumundadır. Bu, minik ama önemli bir detaydı.
Birçok vergisel avantaj getirildi
İstanbul Finans Merkezi Kanunu ile bu bölgede faaliyet göstereceklere kurumlar vergisinden damga vergisine kadar birçok vergisel muafiyet/istisna avantajı sunuldu.
Bu vergisel avantajların
Ilki,
İFM'de gerçekleştirilen finansal hizmet ihracatı niteliğindeki faaliyetler kapsamında elde edilen kazançların yüzde 75'i kurum kazancından indirilecek. Ancak İFMK'nin geçici 1'inci maddesiyle yüzde 75'lik oran 2022 ila 2031 yılları vergilendirme dönemleri için yüzde 100 olarak uygulanacak. Yani finansal hizmet ihracından elde edilen tüm kazanç aynı zamanda indirilecek gider hükmünde olacak. Burada yalnızca finansal hizmet ihracatı kapsamındaki faaliyetlere istisna ve indirim tanınmaktadır.
İkincisi,
İFM'de gerçekleştirilen finansal hizmet ihracatı niteliğindeki faaliyetlerden lehe alınan paralar kambiyo vergisi olarak bilinen Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinden (BSMV) istisna edildi.
Üçüncüsü,
İFM'de gerçekleştirilen finansal hizmet ihracatı faaliyetlerine ilişkin işlemler her türlü harçtan istisna edildi.
Dördüncüsü,
İFM'de gerçekleştirilen finansal hizmet ihracatı faaliyetlerine ilişkin işlemler için düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden istisna edildi.
Beşincisi,
İstanbul Finans Merkezinde çalışmaya başlamadan önceki son üç yıl Türkiye'de çalışmamış olan kişilerin yurt dışında en az 5 yıl mesleki tecrübesi olanların ücretinin gerçek safi değerinin yüzde 60'ı; yurt dışında en az on yıllık mesleki tecrübeye sahip kişilerin ise yüzde 80'i gelir vergisinden istisna edilmiş. Bu maddeye göre son üç yıldır Türkiye'de çalışmış olanlar bu istisnadan yararlanamıyor. Amaç profesyonelleri çekmek olsa gerek.
Kanun gerekçesinde, İFM'nin yurt dışından gelecek, alanında katma değer yaratması beklenen nitelikli insan kaynağı için de çekim merkezi olması hedeflendiği belirtilmiştir.
Altıncısı,
İFM'de yer alan taşınmazların/ofislerin vs. kiralanmasına dair işlemler her türlü harçtan ve bu işlemlere ilişkin düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden istisna edilmiş.
Ezcümle
Vergi harcaması devletlerin gelir toplamını azaltan, standart vergi sisteminden ayrılan ayrıcalıklar veya istisna ve muafiyetler olarak tanımlanır. 2023 yılı bütçe kanununda toplanması hedeflenen gelir 3 trilyon 763 milyar TL, harcamalar 4 trilyon 423 milyar TL ve dolayısıyla 660 milyar TL açık öngörülmüş. 2023 yılı bütçe kanununda vazgeçilmesi hedeflenen yani vergi harcama tutarı ise 995 milyar TL'dir.
İstanbul Finans Merkezi'nde faaliyette bulunmak üzere sırf vergi ödememek adına ve vergiden kaçınmanın bir yolu olarak kullanacak firmaların ödemeyecekleri vergiler dolayısıyla oluşacak vergi kaybı tutarı ne ölçüde hesaplanıp dikkate alındı, bilemiyorum. Ancak gerçek olan şu ki bu bölgelerden alınmayacak olan vergiler dolayısıyla vergi harcama listemizin şişeceği ve vergi adalet kantarının sermaye lehine olacağı da su götürmez bir gerçektir.
Diğer taraftan sermayeye bu denli vergisel kolaylık sunulan bir düzenin yanında ilaveten KDV ve ÖTV gibi yüksek dolaylı vergilerde bir indirime gidilmemesi, ücretliler üzerindeki vergi yüklerinin azaltılmaması gibi adaletsiz vergi politikasının olduğu da başka bir gerçekliktir.
T24 | Murat BATI
