Değerli okurlar, son dönemlerdeki en önemli vergisel gündem olan Yapılandırma Kanununda yer alan başvuru süreleri Cumhurbaşkanı Kararı ile haziran ayı sonuna, ilk taksit ödeme süreleri ise temmuz ayı sonuna kadar uzatıldı. Cumhurbaşkanının başka uzatma yetkisi bulunmuyor. Mükelleflerin bu duruma göre planlamalarını yapmaları gerekiyor.
Haziran ayının son günü Kurban Bayramı tatiline denk geldiğinden, haziran sonuna uzatılan yapılandırma başvuruları kendiliğinden 3 Temmuz 2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar uzadı.
Uzatma kararının sonuçlarını bugünkü yazımda irdeleyeceğim. Bazı uygulamalar için ödemelerin belli sürelerde yapılması Kanunda “yararlanma şartı” olarak öngörüldüğünden, ödemelerin süresinde yapılması çok önem taşıyor. İndirimlerden yararlanmak için de ödemelerin belli sürelerde yapılması gerekiyor. Hak kaybı yaşamamak için, ödeme sürelerine dikkat, diyerek açıklamalarıma geçiyorum.
Başvuru süresi uzatılan işlemler neler?
Başvuru süresi uzayan işlemler şunlar:
- Kesinleşmiş borçların yapılandırılması (Md.2),
- Kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacakların yapılandırılması (Md.3),
- İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemler (Md.4),
- 2022 dahil matrah ve vergi artırımı (Md.5),
İşletme kayıtlarının düzeltilmesi (Md.6).
Başvurular nasıl yapılıyor?
Başvuruların ilgili idarelere yazılı olarak yapılması gerekiyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine olan kesinleşmiş borçları için yapılandırmadan yararlanmak isteyen borçluların, başvurularını Gelir İdaresi Başkanlığının internet adresi (www.gib.gov.tr) ya da e-devlet (www.turkiye.gov.tr) üzerinden yapabilmeleri mümkün. Bunlar isterlerse bağlı oldukları vergi dairesine doğrudan veya posta yoluyla ya da diğer vergi daireleri
213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve 6183 sayılı Tahsilat Kanunu ile diğer kanunlarda yer alan sorumluluk düzenlemeleri nedeniyle mirasçılar, kefiller, şirket ortakları ve kanuni temsilciler gibi amme borçlusu sayılan kişiler sorumlu oldukları tutarlar dikkate alınarak ilgili vergi dairesine yazılı başvuru yapmak suretiyle yapılandırmadan yararlanabilirler. Bu kişilerin Gelir İdaresi Başkanlığının internet adresi ve e-devlet üzerinden başvurmaları mümkün bulunmuyor.
Borçlular, madde kapsamına giren toplam borçları için madde hükmünden yararlanabilecekleri gibi talep ettikleri dönem ve türler açısından da madde hükmünden yararlanabilmeleri mümkün. Ancak, motorlu taşıtlar vergisi mükelleflerinin, her bir taşıt itibarıyla hesaplanacak toplam borç tutarı için başvuruda bulunmaları zorunlu.
Elektronik ortamda madde hükmünden yararlanmak için başvuruda bulunan borçluların, yararlanmak istedikleri borçlarıyla ilgili davalar bulunması hâlinde bu davalardan vazgeçmek zorunda oldukları için, ilgili vergi dairesine ayrıca yazılı olarak da başvurmaları şart.
Uzatılan başvuru süresi içinde tebliğ edilen ihbarnamelerin durumu
Matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, Kanunun yayımı (12 Mart 2023) tarihinden önce başlamış ancak bu tarihe kadar tamamlanamamış vergi incelemeleri, takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine devam edilmesi öngörülüyor.
Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tarh edilen vergi ve kesilen cezalara ilişkin ihbarnamelerin mükelleflere tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde (yani dava açma süresinde) 4’üncü maddede öngörülen avantajlardan yararlanmak için başvuruda bulunulması mümkün.
Ancak, Kanunda (Md.4/1-9), başvuru süresi içinde tebliğ edilen ihbarnameler için özel bir başvuru süresi belirlenmiş bulunuyor. Buna göre, bu kapsamda yapılandırma olanağından yararlanmak isteyen mükelleflerin de ilke olarak genel başvuru süresi içinde başvuruda bulunmaları gerekiyor. Ancak bu sürenin 30 günden az kalmış olması hâlinde tebligattan itibaren 30 gün içinde başvuruda bulunulması mümkün. Yani sürenin 30 günden az kalması halinde başvuru süresi 30 güne tamamlanıyor.
Başvuru süresi 3 Temmuz 2023 tarihine uzatıldığından, Kanunun yayımlandığı 12 Mart 2023’ten önce başlamış olan incelemelerin Kanunda belirtilen süre içinde sonuçlandırılmamış veya matrah/vergi artırımından yararlanılmamış olması halinde, 12 Mart 2023 tarihinden sonra sonuçlandırılan incelemeler nedeniyle ihbarname tebliğ edilen mükelleflerin Kanundan (4’üncü maddeden) yararlanmak için;
- 12/3/2023 tarihinden (bu tarih hariç) 3/7/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) tebliğ edilen ihbarnameler için 3/7/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) başvuruda bulunmaları,
- İhbarnamenin tebliğ tarihi (bu tarih hariç) ila 3/7/2023 tarihi (bu tarih dâhil) arasındaki sürenin 30 günden az kalmış olması halinde ise ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde başvurularını yapmaları gerekiyor.
İhbarnamenin 3/7/2023 tarihinden sonra tebliğ edilmesi halinde ise, yapılandırmadan yararlanabilmek için ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvuruda bulunmak şart.
İşletme kayıtlarının düzeltilmesine ilişkin hangi süreler uzatıldı?
Kanunun “işletme kayıtlarının düzeltilmesi” başlıklı 6’ncı maddesinin;
*Birinci fıkrası hükmü ile işletmede mevcut olduğu hâlde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlara intikal ettirilmeleri,
*İkinci fıkrası hükmü ile kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmelerde fiilen mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlardan çıkarılmaları,
*Üçüncü fıkrası hükmü ile 31/12/2022 tarihi itibarıyla düzenlenen bilançolarında görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklardan olan alacakların silinmesi suretiyle kayıtların gerçeğe uygun hale getirilmesine ilişkin düzenlemeler yapılmış bulunuyor.
Cumhurbaşkanı Kararı ile Kanunun 6’ncı maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları kapsamında 31/5/2023 tarihi olarak belirlenmiş bulunan beyan, ilk taksit ödeme ve düzeltme süreleri 3/7/2023 tarihi bitimine kadar uzatıldı.
Ancak, Maliyenin yorumuna göre, Kanunun 6’ncı maddesinin ikinci fıkrası kapsamında kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını, uzatma kararı yayımlanmadan önce 31/5/2023 tarihine kadar fatura düzenlemek suretiyle kayıtlarını düzelten mükelleflerin, beyan ve ilk taksit ödeme süreleri ile takip eden taksitlerin ödeme sürelerinde herhangi bir değişiklik olmadı.
Yani bir kez daha erken başvuru yapan vergiye uyumlu mükelleflere gol atılmış oldu. Süre uzatımından önce başvuruda bulunanların ilk taksit ödeme süresi Maliye’ye göre uzamazken, başvuruda bulunmamış olanların başvuru, ödeme ve düzeltme süreleri uzadı.
Bu örnek de gösteriyor ki, ülkemizde hiçbir zaman süreli işlemlerde sürenin son günü gelmeden başvuru yapmamak lâzım!
Hangi taksitlerin ödeme süresi uzatıldı?
Cumhurbaşkanı Kararı ile başvuru süresi uzayan işlemlere ilişkin ilk taksit ödeme süreleri bir ay uzatıldı. Bu nedenle, başvuru süresi uzayan alacaklara ilişkin ilk taksit ödeme süreleri (peşin ödeme seçeneğini tercih etmiş olanlar dâhil) 31/7/2023 tarihi bitimine kadar uzatılmış oldu. Uzatma öncesinde başvuruda bulunanların ilk taksit ödeme süreleri de uzadı. Bunların ayrı bir başvuru yapmalarına gerek bulunmuyor.
Cumhurbaşkanının ödeme süresini uzatma yetkisi ilk taksit ile sınırlı olduğunda sadece ilk taksitin ödeme süresi uzatıldı, dolayısıyla diğer taksitlerin ödeme sürelerinde bir değişiklik olmadı. Sonraki taksitlerin, ödeme planında gösterilen sürelerde ödenmesi gerekiyor.
Uzatma sonrası ödeme ne zaman yapılırsa indirim uygulanacak?
Kanun kapsamında peşin ödeme seçeneği tercih edilerek yapılandırılan alacağın tamamının ilk taksit ödeme süresinin son günü olan 31/7/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) peşin olarak ödenmesi halinde katsayı uygulanmayacak ve;
1) Fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarlarda (bu Kanunun 4’üncü maddesine göre hesaplanan gecikme faizi dâhil) yüzde 90,
2) İdari para cezalarında yüzde 25,
3) Yapılandırma sonucu ödenecek alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarlarda yüzde 50 indirim yapılacak.
Taksitle ödeme seçeneği tercih edilerek yapılandırılan alacağa ilişkin taksit tutarlarının tamamının 31/7/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) peşinen ödenmesi halinde de bu indirimlerden yararlanılabilecek.
Ayrıca, matrah veya vergi artırımı kapsamında tahakkuk eden vergilerin tamamının ilk taksit ödeme süresinin son günü olan 31/7/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) peşin olarak ödenmesi halinde, ödenmesi gereken vergilerden yüzde 10 indirim yapılacak. Ancak, matrah veya vergi artırımı dolayısıyla verilen beyannamelere ait 1.000 TL tutarındaki damga vergisinden indirim yapılmayacak.
İlk taksit ödeme süresi içinde ödeme yapılmazsa ne olacak?
Peşin ödeme seçeneği tercih edilerek yapılandırılan alacağın tamamının ilk taksit ödeme süresinin son günü olan 31/7/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) peşin olarak ödenmemesi halinde, ödemenin ilk taksit ödeme süresini izleyen ayın sonu olan 31/8/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) geçen süre için (6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen) gecikme zammı oranında hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte yapılması şartıyla katsayı uygulanmayacak, ancak yukarıda belirtilen indirimlerden yararlanılamayacak. Ancak bu sürede ödeme yapılmazsa Kanun hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilecek.
Aynı şekilde, taksitli ödeme seçeneğinde de ilk taksit ödeme süresi olan 31/7/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ödenmesi gereken tutarların (yani birinci ve/veya ikinci taksit tutarlarının) süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde, hesaplanan tutarların tamamının ilk taksit ödeme süresini izleyen ayın sonu olan 31/8/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) geçen süre için hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla katsayı uygulanmaksızın Kanun hükümlerinden yararlanılabilecek. Ancak, bu durumda da indirimlerden yararlanılamayacak. Ancak ödemenin bu sürede yapılmaması halinde de Kanun hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilecek.
Birinci ve ikinci taksit tutarları süresinde ödendikten sonra kalan taksitlerin tamamının 31/8/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ödenmesi halinde de katsayı uygulanmaksızın Kanun hükümlerinden yararlanılabilecek. Bu durumda da indirim uygulanmayacak.
Birinci ve ikinci taksitlerin süresinde ödenmesine rağmen bir takvim yılında üçten fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde de Kanun hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilecek.
Ödeme şartlarının ihlali sebebiyle Kanundan yararlanma hakkı kaybedilen durumlarda borçluların, Kanun kapsamında yaptıkları ödemeler oranında Kanundan yararlanabilmeleri mümkün.
Ancak matrah ve vergi artırımı için Kanunda özel bir düzenleme var. Buna göre matrah ve vergi artırımına ilişkin hesaplanan vergiler ile matrah ve vergi artırımı dolayısıyla verilen beyannamelere ait damga vergisinin Kanunda öngörülen süre ve şekilde ödenmemesi durumunda, ödenmeyen vergi tutarları ilk taksit ödeme süresinin son günü vade tarihi kabul edilerek gecikme zammı ile birlikte takip ve tahsil edilecek. Ancak, matrah ve vergi artırımının sağladığı avantajlardan (vergi incelemesi ve tarhiyat yapılamaması olanaklarından) yararlanılamayacak.
T24 | Erdoğan SAĞLAM
