Özellikle işverenlerimiz ileride sorun yaşamamak için ihtiyari arabuluculuk yoluna başvurduklarını, böyle bir yola başvurmanın kendilerini ileride sıkıntıdan kurtarıp kurtarmayacağını, sorun yaşamamak için İbranamenin hangi şartları taşıması gerektiğini soruyorlar.
İş Davalarında önemli bir yer tutan İbraname eksiklikleri zaman zaman işverenleri zor durumda bırakmaktadır. Son dönemlerde hayata geçen ve çok sıklıkla başvurulan İhtiyari Arabuluculuk aslında İbranameler kuralına göre eksiksiz düzenlenirse gerekli olmayan bir husustur. Bu son Yargıtay kararları ile de açıklığa kavuşmuştur. Kısaca şirketlerce İbranameler ilgili mevzuatta yer alan hükümlere uygun düzenlenirse İhtiyari arabuluculuk müessesine müracaat etmeye gerek kalmaz.
İbraname Nedir?
Kişilerin herhangi bir işe girdikleri gibi işten ayrılmaları da hayatın olağan akışına uygun bir durumdur. Ancak İşten ayrılmalar aynı zamanda hukuki bir takım gereklilikleri de mecbur kılar. Bu gerekliliklerden biri ibranamedir.
İş sözleşmelerinin her hangi bir nedenle sona ermesi durumunda sıklıkla karşımıza çıkan bir kavramdır. İbraname, sözlük anlamı olarak “aklanma belgesi”dir denebilir. Bir diğer tanımla ibraname; çalışanın işten ayrılırken iş hukuku ve iş sözleşmesinden kaynaklanan her türlü hak ve alacağını aldığına dair imzalattırılan bir belgedir. İş sözleşmesinin sona ermesinin ardından ibraname imzalattırılır. İş hukukunda ibra sözleşmesi, ibraname adıyla anılır. İbraname, alacaklının borçludan her türlü alacağını aldığını ve böylece tüm hesabın sıfırlandığını gösterir. Tarafların aralarında mevcut olan borcu kısmen ya da tamamen ortadan kaldırması ve borçlunun borçtan kurtulmasına yönelik yapılan sözleşmeye ibra sözleşmesi adı verilir. İbra sözleşmesi tek tarafı bağlamaz; tarafların her ikisi için de geçerlidir. İbraname düzenlendikten sonra yazılı bir şekilde çalışana imzalattırılır ve ardından işverene teslim edilir.
Genel Olarak İbranamenin Geçerlilik Koşulları:
İbranamenin geçerlilik koşulları Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan 420.maddesinde belirtilmiştir. İşten ayrılmalar aynı zamanda hukuki bir takım gereklilikleri de mecbur kılar. Bu gerekliliklerden biri ibranamedir.
Yasal düzenlemeye göre işçi de işveren de birtakım hususlara dikkat etmek durumundadır. İbranamenin geçerli olması için birtakım koşullar gereklidir. Bu koşullara uyulmaması durumunda işverenler ileride ciddi cezai risklerle karşılaşabilirler.
İş Davalarında önemli bir yer tutan İbraname eksiklikleri zaman zaman işverenleri zor durumda bırakmaktadır.
Son dönemlerde hayata geçen ve çok sıklıkla başvurulan İhtiyari Arabulucuk aslında İbranameler kuralına göre eksiksiz düzenlenirse gerekli olmayan bir husustur.Bu son Yargıtay kararları ile de izah edilen bir durumdur.Kısaca şirketlerce İbranameler ilgili mevzuatta yer alan hükümlere uygun düzenlenirse İhtiyari arabulucuk müessesine müracaat etmeye gerek kalmaz.
Geçerli Bir İbraname İçin Gerekli Şartlar
İbranamenin geçerli olabilmesi için belirli maddi ve şekli şartların gerçekleşmiş olması gerekir. Nitekim iş hukukunda ibraname, sıradan bir “borçtan kurtulma belgesi” değil; sıkı şekil şartlarına tabi özel bir düzenleme olarak karşımıza çıkar.
İş hukukunda geçerli bir ibraname için aşağıdaki beş temel şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir:
- Yazılı şekilde düzenlenmiş olmalıdır. (Sözlü beyanlar veya e-posta gibi belgeler ibraname yerine geçmez.)
- İş akdi sona erdikten sonra en az bir ay beklenmelidir. (İşten ayrılma günü imzalanan ibranameler geçersizdir.)
- Borç türü ve miktarı açıkça belirtilmiş olmalıdır. (“Her türlü alacağımı aldım” gibi genel ifadeler geçersizlik nedenidir. “Kıdem tazminatımı, ihbarımı, izin ücretimi vs. aldım” ya da “Herhangi bir alacağım kalmamıştır” gibi ifadeler yazıyorsa bu belge, ibraname değildir.)
- Borcun tamamı ödenmiş olmalıdır. (İşçi gerçekten parayı almış olmalıdır; yalnızca imza yeterli değildir.)
- Ödeme banka yoluyla yapılmalıdır. (Elden ödeme yapıldıysa, bu durum mahkemede ispat açısından risklidir. Dekont muhafaza edilmelidir.)
İbraname yukarıdaki şartlardan birine bile aykırı ise, kesin hükümsüz sayılır. Hükümsüzlük, ibranamenin hiç yapılmamış sayılması anlamına gelir. Dolayısıyla işçi, bu belgeye rağmen tüm haklarını talep edebilir. Yargıtay da bu konuda yerleşik içtihat geliştirmiştir. Özellikle işten ayrılma günü imzalanan ve ödeme yapılmadan alınan ibranameler mahkeme nezdinde hiçbir bağlayıcılık taşımaz.