<p style="text-align: justify;">EYT düzenlemesi, 8 Eylül 1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olmuş kişiler için geçerli olacak. Ancak bu tarihi öne çekmek için üç yol bulunuyor: Mevcut kanunun izin verdiği süreyi borçlanmak, silinen hizmetlerin ihyası ve hizmet tespit davası...</p> <p style="text-align: justify;">Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili düzenleme için gözler aralık ayına çevrildi. Önceki gün Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in açıklamaları ile takvim netleşmiş oldu. Düzenleme aralık ayında Meclis gündemine gelecek ve ocak ayı itibarıyla yasalaşacak. Sonrasında ise gerekli koşulları sağlayan kişiler için emeklilik nedeniyle istifa süreci başlayacak. Diğer taraftan düzenlemenin yalnızca 8 Eylül 1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olmuş kişileri kapsayacak olması nedeniyle borçlanma ile bu tarihin öne çekilip çekilemeyeceği ve esnetilen şartların borçlanma ile sağlanıp sağlanamayacağı merak ediliyor.</p> <p style="text-align: justify;"><b>KİMLER EMEKLİ OLACAK</b></p> <p style="text-align: justify;">Yapılacak düzenleme bir defaya mahsus bir düzenleme olmayacaktır. Dolayısıyla kolaylaştırılan şartlar 8 Eylül 1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olmuş kişiler için geçerli olacak ve bu kişiler yeni şartları sağladıkları tarihte emekli aylığı başvurusunda bulunabileceklerdir. Bu kapsamda kolaylaştırılmış şartların hemen 1 Ocak 2023 itibarıyla sağlanması şart değil. Bu yeni şartlar ne zaman sağlanırsa bu tarihte emekli aylığı başvurusunda bulunulabilir. Bakan Bilgin de bu kapsamda hemen emekli olabilecek 1.5 milyon kişinin bulunduğunu ifade etti.</p> <p style="text-align: justify;"><b>GİRİŞ GERİ ÇEKİLEBİLİR Mİ?</b></p> <p style="text-align: justify;">EYT ile ilgili yapılacak düzenleme ilk kez 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olmuş kişileri kapsayacağı için ilk kez sigortalı olunan tarihi geri çekmek için yapılabilecek ne var sorusu akıllara geliyor. Bu konuda üç alternatif söz konusu. Birincisi borçlanma, ikincisi ihya, üçüncüsü ise hizmet tespit davası. Borçlanma kanunun izin verdiği sürelerin borçlanılarak bazı borçlanma türlerinde ilk kez sigortalı olunan tarihin geri çekilmesini sağladığı için 9 Eylül 1999 ve sonrasında ilk kez sigortalı olmuş kişiler için düzenlemenin kapsamında olma ihtimali sağlayabilir. İhya ise toptan ödeme ile primlerini SGK'dan almış ya da Bağ–Kur borcunu ödemediği için silinen hizmetleri olan kişilerin bu primleri geri ödeyerek hizmetlerini canlandırması ile düzenlemeden yararlanmasını sağlayabilir. Hizmet tespit davası ise 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortasız çalıştırılan kişiler için dava yoluyla bu çalışmaların tespiti ve girişin bu tarih öncesine çekilmesini sağlayacaktır. Ancak hizmet tespiti davalarında hak düşürücü 5 yıllık süre söz konusu. Diğer yandan işe giriş bildirgesi verilmiş olması halinde bu süre uygulanmıyor. Dolayısıyla bu durumda olan kişilerin kendi özel durumlarını değerlendirerek dava yoluna gidip gitmeyeceklerini düşünmeleri yerinde olacaktır.</p> <p style="text-align: justify;"><b>KİMLER BORÇLANABİLİR?</b></p> <p style="text-align: justify;">Sigortalıların bazı durumlarda hizmet borçlanması yapabilirler. Askerlik, doğum, yurtdışı, fahri asistanlık, avukatlık stajı gibi durumlarda sigortalılar prim ödenmemiş süreler için kendileri borçlanma yaparak prim ödeme gün sayılarını artırabilirler. Bazı borçlanmalarda ise borçlanma yapılan gün sayısı kadar sigortalılık süresi geri gider. Örneğin ilk kez 1 Ocak 2000 tarihinde sigortalı olmuş bir kişi, askerliğini 1 Ocak 2000 öncesinde 18 ay yapmış ise 4 aylık askerlik borçlanması ile sigortalı olduğu tarihi 4 ay geri çekebilir. Aynı durum; sigortalı olmaksızın doktora öğreniminde veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirilen normal doktora veya uzmanlık öğreniminde geçen sürelerinin, sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal stajda geçen sürelerinin, hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen sürelerinin, sigortalı olmaksızın, 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun'a göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmının borçlanılmasında da söz konusudur.</p> <p style="text-align: justify;"><b>BORÇLANMA NASIL YAPILACAK?</b></p> <p style="text-align: justify;">Borçlanmaya konu süresi bulunan kişiler, sigorta girişlerini 8 Eylül 1999 ve öncesine çekmek için borçlanmalarını bir an önce yapmalılar. Borçlanma yapacak kişilerin borçlanmaya konu sürelerini ispatlayan belgelerle birlikte SGK'ya başvurmaları gerekiyor. E-Devlet üzerinden de borçlanma mümkün. Borçlanma talep eden kişi gerekli belgeleri SGK'ya ilettikten sonra SGK borçlanılacak gün sayısına göre borçlanma bedelini çıkartıyor. Borçlanma bedelinin alt limiti asgari ücret, üst limiti ise asgari ücretin 7,5 katı. 2022 yılının ikinci altı ayı itibarıyla bir günlük borçlanmanın en düşük tutarı 69,02 TL. Bu çerçevede 6 aylık askerlik borçlanması yapacak kişinin en az 12.424 TL SGK'ya ödeme yapması gerekiyor. Bu tutarın SGK'nın cevap yazısından sonra bir ay içerisinde ödenmesi şartı bulunuyor.</p> <p style="text-align: justify;"><b>BİLGİN'İN AÇIKLAMALARI NE ANLAMA GELİYOR?</b></p> <p style="text-align: justify;">Bakan Bilgin'in açıklamalarına göre EYT ile ilgili yapılacak düzenleme, 8 Eylül 1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olmuş kişiler için yaş şartının esnetileceği anlaşılıyor. Bu şu anlama geliyor. Örneğin ilk kez 1 Ocak 1996 tarihinde SSK'lı olmuş erkek bir sigortalı şu an için 25 yıl sigortalılık, 56 yaş ve 5.825 prim günü şartları ile emekli olabiliyor. EYT sonrasında sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı şartı devam edip yaş şartı kaldırılır veya esnetilebilir. Yaş şartı tamamen kaldırılırsa bu durumda kişi 1 Ocak 2021 tarihi itibarıyla 25 yıl sigortalılık süresi şartını sağladığı için 5.825 prim günü de varsa hemen emekli aylığı bağlatabilir.</p> <p style="text-align: justify;"><b>İADE ALINABİLİR</b></p> <p style="text-align: justify;">Borçlanma yapan ancak EYT için belirlenen şartlardan faydalanamayan kişiler, aylık bağlatmamış olmak şartıyla SGK'dan borçlanma için ödedikleri tutarı iade alabilirler. Dolayısıyla borçlanmayı yıl bitmeden yapıp daha sonra belirlenen şartları sağlayamayacağı anlaşılan kişiler isterlerse aylık bağlatmamış oldukları için borçlanma tutarını SGK'dan iade alabilirler. Bu nedenle bu durumdaki kişiler için borçlanmayı yıl bitmeden yapmak avantajlı olacaktır.</p> <p style="text-align: justify;"><b>YIPRANMA İÇİN KRİTİK TARİH 5 MAYIS 2002</b></p> <p style="text-align: justify;">1 Temmuz 2002'de işe başladım. 2011'de (bu süreçte sigortasızdım) doğum yaptım. Yaklaşık 12 yıldır yıpranmaya tabi olan 212 basın yasasına göre çalışıyorum. Giriş tarihim öne çekilebilecek mi? (Prim günüm 6600.)</p> <p style="text-align: justify;">23.05.2002 tarihinden sonra gazetecilerin yıpranmaya tabi çalışmaları sigorta girişini geri çekmiyor, emeklilik yaşından indiriliyor. Dolayısıyla 1 Temmuz 2002'deki girişi geriye gitmez sizin durumunuzda.</p> <p style="text-align: justify;">09.09.1999 tarihi sonrası işe giren madenci, polis, itfaiye vb. ağır mesleklerde çalışanların yıparması bu çalışanların işe giriş tarihlerini geriye çekerek EYT kapsamına dahil edecek mi?</p> <p style="text-align: justify;">Yıpranmaya tabi çalışmalarda 23.05.2002 tarihine kadar olan çalışmaların dörtte biri kadar işe giriş tarihi geri çekiliyor. Bu kapsamda yıpranmaya tabi çalışması olup işe girişi geri çekilebilecek kişiler EYT kapsamına girebilirler.</p> <p style="text-align: justify;"><b>HİZMET SÜRESİNİ BİRLEŞTİREBİLİRSİNİZ</b></p> <p style="text-align: justify;">1 Ocak 1998'de Bağ-Kurlu olarak işe başladım. 3500 gün Bağ-Kur primim var. Sonra SGK'ya geçtim. 2500 gün SGK primim var. EYT çıktığında emekli olabilir miyim?</p> <p style="text-align: justify;">EYT'nin koşullarında 5.000 prim günü ve erkekler için 25, kadınlar için 20 yıl sigortalılık yeterli olursa hizmet birleştirmesi yaparak emekli olabilirsiniz.</p> <p style="text-align: justify;">Askerlik, doğum ve staj gibi bir sebeple işe giriş tarihini geriye çekemeyen ve 9.9.99 tarihi sonrası işe girenleri de EYT sonrası bir kademeli geriye çekiş bekliyor mu?</p> <p style="text-align: justify;">Şu an böyle bir düzenleme gündemde değil.</p> <p style="text-align: justify;"><b>1999 ÖNCESİ ASKERLİK YAPAN BORÇLANARAK EMEKLİ OLUR</b></p> <p style="text-align: justify;">1998-2000 yılları arasında askerliğimi yaptım. İlk kez 2000 yılında askerlik dönüşü işe başlangıcım var. Borçlanma yaparak EYT kapsamına girebilir miyim?</p> <p style="text-align: justify;">Askerlik eğer sigortalılık öncesi yapılmış ise borçlanma sonrası ilk kez sigortalı olunan tarih borçlanılan gün sayısı kadar geri gider. Sizin durumunuzda 2000 yılından borçlanma ile geriye gidilerek 8 Eylül 1999 ve öncesine gidilebilir ve EYT'nin kapsamına girebilirsiniz. Askerliği 1999 sonrası yaptıysanız yılı geri çekmez.</p> <p style="text-align: justify;"><b>DOĞUM BORÇLANMASI İLE TARİH ÖNE ÇEKİLMEZ</b></p> <p style="text-align: justify;">2000 yılı başında doğum yaptım. Ve ilk kez 2000 yılı sonunda işe başladım. Doğum borçlanması ile işe giriş tarihim geri çekilerek EYT kapsamına girebilir miyim?</p> <p style="text-align: justify;">Doğum borçlanması ilk kez sigortalı olunan tarihi geri çekmez. Dolayısıyla EYT kapsamına doğum borçlanması ile giremezsiniz.</p> <p style="text-align: justify;"><b>AVUKATLIK STAJI KAPSAMDA</b></p> <p style="text-align: justify;">9.9.1999 tarihinden önce stajı olanlar staj borçlanması yaparak işe giriş tarihlerini geri çekebilirler mi? Çekemiyorsa, avukat stajlarında bir farklı durum söz konusu mu?</p> <p style="text-align: justify;">Avukatlık stajı borçlanması sigortalılık girişini geri çeker. Avukatlık borçlanması ile EYT kapsamına girilebilmesi mümkün olur.</p> <p style="text-align: justify;"><b>18 YAŞ ÖNCESİ SADECE PRİM DİKKATE ALINIR</b></p> <p style="text-align: justify;">01.09.1999 tarihinde ilk kez işe başladım ve toplam 7200 gün primim var. Ancak 25 yıllık çalışma sürem dolmadı. Bu sürenin dolabilmesi için işe giriş tarihim olan 01.09.1999 tarihi mi yoksa 18 yaşımı doldurduğum 10.10.2000 baz alınarak 25 yıl beklemeliyim.</p> <p style="text-align: justify;">18 yaş öncesi sigorta girişlerinde sigorta girişi prim ödeme gün sayısı açısından dikkate alınır. Sigortalılık hesabı 18 yaştan itibaren başlar. 10.10.2000 tarihinden itibaren 25 yıllık süresinin doldurulması gerekecek.</p> <p style="text-align: justify;"><b>EYT SONRASI DA ŞARTLARA BAKILACAK</b></p> <p style="text-align: justify;">01.01.1999 tarihinde sigortalı oldum ve prim günümü doldurmuş bulunmaktayım. Fakat çalışma sürem henüz 24 yıl. EYT çıktığında yıl ve prim şartını tamamlayanlar emekli olurken prim ve yıl şartını henüz tamamlayamayanlar vakti geldiğinde yine EYT kapsamında emekli olabilecekler mi? EYT düzenlemesi bir kereye mahsus bir düzenleme olmayacak. Şartlar belirlendikten sonra belirlenen şartları sağlayan kişiler şartları sağladıkları tarihte SGK'ya başvuru yapabilecek.</p> <p style="text-align: justify;"><b>EĞİTİM SÜRESİ İÇİN BORÇLANMA OLMAZ</b></p> <p style="text-align: justify;">1999 tarihinde üniversiteye girdim. 2003 yılında mezun oldum. Okurken çalıştım ama sigortam yoktu. Okul sonrası askere gittim askerlik sonrası yine bir süre sigortasız çalıştım. 2006'da sigortalı olarak işe başladım. Askerlik ve okul dönemimi borçlanarak bu sayede EYT kapsamına girebilir miyim?</p> <p style="text-align: justify;">İlk kez 2006'da sigortalı olmuş bir kişi askerlik borçlanması ile EYT kapsamına giremez. Üniversite eğitimi süresi borçlanmaya konu değildir.</p> <p style="text-align: justify;">Akşam | Okan Güray Bülbül</p>