Bugün sizlere; vergi tahsilatının yarısının harcandığı ama ayrıntısına yoğunlaşılmayan, sadece rakamdan ibaret olduğu zannedilen ve bütçe açığının en önemli nedeni olan cari transferler kalemi ile ilgili ayrıntılı bilgi vereceğim.
Merkezi yönetim bütçe gelirleri 2023 yılında 5 trilyon 210 milyar 488 milyon TL ve bütçe giderleri 6 trilyon 585 milyar 456 milyon TL olarak açıklandı. Merkezi yönetim bütçesi 2023 yılında 1 trilyon 375 milyar TL açık verdi.
Bugün sizlere; vergi tahsilatının yarısının harcandığı ama ayrıntısına yoğunlaşılmayan, sadece rakamdan ibaret olduğu zannedilen ve bütçe açığının en önemli nedeni olan cari transferler kalemi ile ilgili ayrıntılı bilgi vereceğim.
Ekonomik sınıflandırmaya göre bütçe giderlerinin Ocak-Aralık 2023 dönemindeki dağılımına baktığımızda; personel giderleri 1.324.530 milyon TL (%20.1), SGK devlet primi giderleri 185.735 milyon TL (%2.8), mal ve hizmet alım giderleri 452.855 milyon TL (%6.9), sermaye giderleri 542.997 milyon TL (%8.2), sermaye transferleri 858.059 milyon TL (%13), faiz harcamaları 674.615 milyon TL (%10.2), borç verme 173.025 milyon TL ve cari transferler 2.373.641 milyon TL (%36)
gerçekleşti.
Cari transferlerin 2022 yılı gerçekleşme, 2023 yılı bütçe hedefi ve 2023 yılı gerçekleşme tablosu aşağıda yer almaktadır.
Merkezi yönetim bütçe giderleri 2022 yılında 2 trilyon 942 milyar 748 milyon TL iken, 2023 yılında %123.8 artışla 6 trilyon 585 milyar 456 milyon TL’ye yükseldi. Giderlerdeki rekor artış, ertelenen deprem ödemelerinin gerçekleşmesiyle ‘Diğer Kurum, İşletme ve Hane Halkına Yapılan Sermaye Transferleri’ başlığındaki yaklaşık 622 milyar TL’lik transferden kaynaklandı. Diğer önemli harcama kalemleri arasında yer alan sosyal güvenlik transferleri %46 artışla 875.005 milyar TL olurken, görev zararları %251 artışla 261.570 milyar TL, KİT görevi zararları %497.6 artışla 179.620 milyar TL olarak gerçekleşti. 2023 yılında faiz harcamaları ise %41 artışla 674.615 milyar TL oldu.
CARİ TRANSFERLERE FREN YOK
Daha önceki yazılarımda da birçok kez açıkladığım gibi cari transferler; “cari yıl içinde kullanıma sunulan, faydası bir yıl içinde tüketilen ve karşılığı olmayan harcamalar” olarak tanımlanır. Yani bu tür harcamalar sermaye birikimi hedeflemeyen ve cari nitelikli mal ve hizmet alımını finanse etmek amacıyla yapılan karşılıksız ödemelerdir.
Cari transferler 2023 yılında %110.7 artarak 2 trilyon 373 milyar 641 milyon TL’yi buldu. Cari transfer harcamaları altında 2023 yılında BOTAŞ’a 74 milyar TL, Elektrik Üretim AŞ’ye 78 milyar TL görevlendirme gideri harcaması yapıldı. 2023 yılında TCDD’ye 60 milyar TL, Toprak Mahsulleri Ofisi’ne 40 milyar TL borç verildi.
Yukarıdaki tabloda yer alan cari transfer harcamalarının dökümleri incelendiğinde; çok yüksek rakamların yer aldığı ve bu rakamların ayrıntısı ve kimlere niçin ödendiği konusunda ciddi bir muğlaklık olduğu ortadadır. Tarımsal destekleme ödemeleri için sadece 63 milyar TL olan cari transfer harcaması tutarı, görevlendirme giderlerinde 261 milyar TL olarak karşımıza çıkmaktadır. Kamu kurumlarının niçin zarar ettirildiği ve kamu kurumlarının zarar etmesinden kimlerin faydalandığı konusu izaha muhtaçtır.
16 milyon emeklinin çok büyük bir kısmının açlık sınırının altında yaşadığı ülkemizde, emekli maaşlarına zam için para bulunamaz iken trilyonların bir defada harcanıp biten ve kime faydası olduğu tespit edilemeyen cari transferlere ödenmesi kabul edilemez. İstenildiği zaman her konu için para bulunabiliyor iken söz konusu emekliler olunca kuruş hesabı yapılması Anayasamızda yer alan Sosyal Devlet ilkesinin uygulanmadığını göstermektedir.
