Hazine ve Maliye Bakanlığı kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında bir yandan denetimler yapmakta bir yandan da gelişmiş teknolojiler ve yapay zeka kullanılarak mükellefler, mükelleflerle muamelede bulunan kişiler ya da kamu kurumlarından bilgiler toplamaktadır.
Elde edilen bu verilerden yola çıkılarak kayıp ve kaçağın olduğu düşünülen değişik sektörlerde denetimler ve vergi incelemeleri yapılmaktadır.
Bu çalışmalar kapsamında Vergi Denetim Kurulu Risk Analiz Merkezi tarafından ilk kez uygulamaya alınan Beyanname Gözetim Programı riskli ancak gönüllü uyum potansiyeli taşıyan mükelleflere beyannamelerini dikkatli vermeleri konusunda uyarı yazıları göndermektedir. Bu yazılardan biri olan “Yüksek Gelir Grupları Gözetim Uyum Programı” yazıları geçtiğimiz hafta potansiyel gelir ve harcama düzeyi ile vergi beyanları uyumsuz olan 10 bin şirket ortağına tebliğ edildi.
Yazıların içeriğine bakılınca kamuoyu tarafından “nereden buldun” diye adlandırılan ve şu an yürürlükte olmayan vergisel düzenlemeler akla geldi.
“Nereden buldu kanunu” neydi?
Dönemin Maliye Bakanı Zekeriya Temizel ile birlikte anılan “nereden buldun” düzenlemesine göre 1 Ocak 1998 tarihi “Mali Milat” olarak kabul edilecek ve temiz bir sayfa açılacaktı. Düzenlemeyle “Gelir” in tanımı; “Gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği, tasarruf veya harcamasına kaynak teşkil eden her türlü kazanç ve iratların safi tutarıdır.” Şeklinde değiştirilmekte ve Maliye Bakanlığı, aşırı lüks bir hayat sürmelerine rağmen düşük vergi ödeyen mükellefleri çağırıp, bu harcamaların kaynağını “nereden buldun” diye sorabilecekti. Kanun 2003 yılında yürürlükten kaldırıldığı için uygulama imkanı olmadı.
Yazılarda nerden buldun diye soruluyor
Vergi Denetim Kurulu tarafından 10 bin şirket ortağına tebliğ edilen ve Vergi Müfettişleri tarafından görüşmeye çağrılan mükelleflere sorulan nereden buldun soruları.
Şirketinizin kâr dağıtım yapmadığı tespit edilmiş, beyana tabi gelir unsurlarınızın bulunmadığı tespit edilmiş, kredi kartı harcamalarınızın tutarı tespit edilmiş, banka hesaplarınızdaki hareketler tespit edilmiş gibi sorular sorularak bunların kaynağına ilişkin belgeler istenilmekte, ayrıca satın alınmış olan taşınır ve taşınmazların kaynağına ilişkin belgeler talep edilerek mükellefler görüşmeye ve izaha davet edilmektedir.
İzahat yeterli görülmezse ne olacak?
Yapılan çalışma, mükelleflere haklarında tespit edilen hususların ve uyumsuzlukların sebeplerini açıklama ve gönüllü uyum imkânı vermekte olup, vergi incelemesi değildir.
Ancak makul bir açıklama yapmayan veya gönüllü uyum göstermeyen mükellefler vergi incelemesine esas alınmak üzere Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı risk analiz birimince ayrıca risk değerlendirmesine tabi olacaktır.
Nereden buldun incelemesinin yasal dayanağı yok
Mükelleflerin harcama ve tasarruflarının kaynağının vergilendirilmesine yönelik bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.
Kayıt dışı ekonomi ile toplumsal olarak mücadele etmeliyiz ancak mücadele ederken bunun yasal alt yapısının da düzenlenmesi gerekiyor.
Aksi halde bu çalışmalar neticesinde tarh edilecek vergiler ve kesilecek vergi cezaları çok sayıda ihtilaflı vergi davalarının oluşmasına yol açacaktır.
Bu çalışmada amaç, mükellefleri bilgilendirmek olmalıdır.
Harcama ve tasarrufların kaynağının vergilendirilmesi isteniyorsa buna ilişkin yasal düzenlemeleri yaptıktan sonra bu düzenlemelere uymayanlar vergilendirilmelidir.
