Banka ve kredi kartları ile yapılan işlem sayısı ilk on bir ayda yüzde 11,3 artarken, işlemlerin parasal tutarı ise yüzde 56 büyüdü. Ocak-kasım döneminde 21,1 trilyon liralık 17,7 milyar kart kullanımı gerçekleşti. İşlem başına ortalama harcama yüzde 40,2 arttı.
Enflasyonla mücadele için 2025’ten bu yana uygulanan parasal sıkılaşma sürecinde, kademeli faiz indirimleri ile sınırlı ve kontrollü gevşemeye gidilen 2025 yılında tüketim cephesinde kartlı alışverişlerde işlem sayısı oldukça yavaş artarken, işlemlerin tutarında ise çok daha hızlı bir artış yaşandı.
Merkez Bankası verilerine göre ocak-kasım döneminde banka ve kredi kartları ile yapılan işlem sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11,3 artışla 17 milyar 744 milyon 70 bin 612’ye, bunların tutarı ise yüzde 56 artışla 21 trilyon 76,1 milyar liraya ulaştı. Son yıllarda hızlı bir artış gösteren kartla yapılan alışverişlerde, harcama tutarındaki artışın işlem sayısındakine göre çok daha yüksek olması dikkati çekti. Bu gelişmeye bağlı olarak, geçen yıl ilk on bir ayda 847,4 TL olan işlem başına ortalama harcama tutarı, bu yıl aynı dönemde yüzde 40,2 büyüyerek 1.187,8 liraya yükseldi.
Üç işlemden biri market ve AVM’de
Türk halkı, ocak-kasım döneminde de kartlı işleme en çok market ve AVM alışverişlerinde başvurdu. İlk on bir aydaki kart kullanımlarının 6 milyar 444,5 milyon kez ile yüzde 36,3’ü bu yerlerde gerçekleşti. Ancak buralarda yapılan alışverişlerin parasal tutarı ise yaklaşık 4 trilyon lira ile bu dönemde kartla yapılan toplam harcamaların yüzde 19,2’sini (yaklaşık beşte birini) oluşturdu. Market ve AVM’lerde yapılan kartlı işlemlerin sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14,4 artarken, harcama tutarındaki artış ise yüzde 69,2 oldu.
Söz konusu alışverişlerde geçen yıl ilk on bir ayda 423,4 TL olan ortalama ödeme, yüzde 47,9 artışla bu yıl aynı dönemde 626,3 liraya çıktı.
İkinci sırada yemek sektörü
Kartla yapılan işlem sayısında market ve AVM’yi 2 milyar 682,1 milyon kez ile yemek sektörü, 2 milyar 232 milyon işlemle çeşitli gıdalar, 1 milyar 100,9 milyon işlemle akaryakıt istasyonları, 838,6 milyonla hizmet sektöründen yapılan alımlar, 760,6 milyon işlemle giyim ve aksesuar alımları, 672,5 milyon işlemle seyahat acentesi ve taşımacılık sektörü, 561,1 milyon işlemle sağlık sektörü, 276,8 milyon işlemle kamu/vergi ödemeleri, 260,3 milyon işlemle elektrik, elektronik eşya ve bilgisayar, 253,7 milyon işlemle eğitim harcamaları izledi.
İşlem tutarında ise 1 trilyon 491,6 milyar liralık harcama ile çeşitli gıdalar ikinci sırada yer alırken, daha sonra 1 trilyon 367,3 milyar TL ile giyim ve aksesuar, 1 trilyon 366 milyar lira ile kamu vergi ödemeleri, 1 trilyon 281,7 milyarla hizmet sektörü, 1 trilyon 268,7 milyar lira ile yemek sektöründen alımlar, 1 trilyon 266,1 milyar lira ile akaryakıt, 931 milyarla elektrikli, elektronik eşya ve bilgisayar, 866 milyarla araç kiralama, satış, servis yedek parça, 843,6 milyar lira ile yapı malzemeleri, hırdavat, nalburiye geldi.
En yüksek işlem tutarı kuyumcularda
Kartlı işlem başına ortalama harcama tutarı en yüksek sektör ise özellikle altında son dönemlerdeki hızlı fiyat artışının da etkisiyle kuyumculukta gerçekleşti. Bu alanda kartlı işlem sayısının geçen yıla göre sadece yüzde 11,2 arttığı ilk on bir ayda, toplam ödeme tutarı ise yüzde 102,2 artışla 463,4 milyar liraya; böylece işlem başına ortalama ödeme de yüzde 81,8 artışla 19 bin 263 TL’ye yükseldi.
Ortalama tutarda bu sektörü izleyen sigortacılıkta, kartlı işlem sayısının geçen yıla göre yüzde 31,3 azalarak 120 milyon dolayına gerilemesine karşılık yapılan ödemeler yüzde 20,3 artarak 730 milyar lirayı buldu ve böylece işlem başına ortalama ödeme yüzde 75,2 artarak 6 bin 72 TL oldu. Ortalama işlem tutarında daha sonra 5 bin 572 TL ile yapı malzemeleri, 5 bin 66 TL ile araç kiralama ve ilgili hizmetler, 4 bin 953,6 ile kamu/vergi ödemeleri geldi. Geçen yılın aynı dönemine göre ortalama ödeme tutarı araçla ilgili kiralama, satış ve hizmetlerde yüzde 26, yapı malzemelerinde yüzde 35,2 arttı. Vergi ödemeleri ise yüzde 100,5 oranı ile işlem başına ortalama ödemenin en hızlı arttığı alan oldu.
Bilgisayarda adet düştü fatura büyüdü
Banka ya da kredi kartı ile yapılan işlem sayısı sınırlı sayıdaki alanda geçen yıla göre düşüş gösterirken; elektrik, elektronik eşya ve bilgisayar, karlı işlem sayısının yüzde 35,5’le en fazla azaldığı sektör oldu. Sektörde kartlı işlem sayısındaki sert düşüşün etkisiyle, yapılan ödemelerin tutarı ise geçen yılın aynı dönemine göre sadece yüzde 7,4 arttı. Ancak işlem başına ortalama ödeme miktarı yüzde 66,6 büyüyerek 3 bin 576 lira oldu. Bu durum ise söz konusu ürünlerdeki fiyat artışlarının yanı sıra, bir kesim tüketicide daha pahalı olan üst segment ürünlere yönelişin sonucu olarak değerlendiriliyor.
Aynı dönemde ayrıca bireysel emeklilik ile kulüp/ dernek/sosyal hizmetler ve kumarhane/içkili yerlerde kartla yapılan ödemelerde de geçen yıla göre hafif düşüşler yaşandı.
2025’te iç tüketimin fotoğrafı
Merkez Bankası’nın 25 harcama alanını kapsayan verilerinin on bir aylık sonuçları, tüketicilerin temel gıda, çocuklarının eğitimi ve dışarıda yeme-içmeye yaptıkları harcamaların artan fiyatlara rağmen hızını koruduğunu gösteriyor. Önemli bir kesimin telefon, televizyon, mobilya, beyaz eşya gibi büyük tutarlı, ertelenebilir harcamaları kıstığı ya da ertelediği, bir kesimin ise yeni çıkan daha ileri teknolojili daha pahalı ürünlere yöneldiği görülüyor. Seyahat acenteleri, konaklama, havayolu gibi alanlardaki kart kullanımları, orta ve üst-orta gelir grubunun tatil, tadilat, kıyafet ve restoran harcamalarının devam ettiğine işaret ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yılın üçüncü çeyreğine ilişkin açıkladığı gayri safi yurt içi hasıla verileri de yurt içinde yerleşik hanelerin tüketim harcamalarının yılın ilk dokuz ayında cari fiyatlarla geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 44,2 artarak 24,2 trilyon TL olduğunu, zincirlenmiş hacim endeksine göre de üçüncü çeyrekte yüzde 4,8, ilk dokuz ay itibarıyla yüzde 3,8 büyüdüğünü gösteriyor.
Naki Bakır-Dünya
