​İşverenlerin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin birçok yükümlülüğü bulunuyor. Bu yükümlülüklerin takibi ve doğru şekilde uygulanması ise hem iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi hem de cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalınmaması açısından önem arz ediyor. İşverenlerin iş sağlığı ve güvenliğine yönelik yükümlülüklerinden birisi de işyerinde çalışan temsilcisi bulundurmak. Ancak birçok işveren bu yükümlülüğün farkında değil ya da uygulamada hatalar yapılıyor.
Çalışan temsilcisinin iş sağlığı ve güvenliği açısından çok önemli görevleri var. Bir bakıma işveren gerekli önlemleri alıyor mu şeklinde bir kontrol fonksiyonu bulunuyor. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ikincil mevzuata göre çalışan temsilcisinin başlıca görevleri şunlar:
  • İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma ve izleme
  • Tehlikeli durumlarda tedbir alınmasını isteme ve tekliflerde bulunma
  • Hayati tehlike durumlarında iş güvenliği uzmanı tarafından bilgilendirilme
  • Tehlikeli durumlarda işçilerin iş görmekten kaçınmasını sağlama
İşveren, çalışan temsilcilerinin görevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli imkânları sağlamak zorunda. Ayrıca görevini yürütmesi nedeniyle, çalışan temsilcisinin hakları kesinlikle kısıtlanamıyor.

Kimler Çalışan Temsilcisi Olabilir?
İşyerinde kimin çalışan temsilcisi olacağına işveren karar veremiyor. İşçiler bir seçim yapıyor ve çalışan temsilcilerini belirliyor.
Bir işçinin çalışan temsilcisi olabilmesi için bazı özellikleri taşıması gerekiyor:
  1. İşçi tam süreli daimi çalışan olmalı.
  2. En az 3 yıllık iş deneyimi olmalı.
  3. En az ortaokul düzeyinde öğrenim görmüş olmalı.
Ancak saydığımız bu kurallar Tebliğ ile bazı durumlarda yumuşatılmış. Örneğin;
  • Belirli süreli veya geçici işlerde tam süreli çalışma ve 3 yıllık deneyim şartları aranmıyor.
  • Eğer işyerinde 3 yıllık iş deneyimi olan çalışan veya çalışan temsilcisi adayı yoksa 3 yıllık deneyim şartı aranmıyor.
  • Çalışanlar ya da temsilci adayları arasında ortaokul mezunu yoksa bu şart da aranmıyor.
Ayrıca şayet işyerinde yetkili bir sendika varsa çalışan temsilcisini belirlemek için seçim yapmaya gerek yok. Bu durumda işyerindeki sendika temsilcisi aynı zamanda çalışan temsilcisi olarak görevlendiriliyor.


Sayı Nasıl Belirlenir?
İşyerinde görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı işyerindeki işçi sayısına göre değişiyor.
​​Eğer işyerinde birden fazla çalışan temsilcisi varsa bunlardan birisinin seçimle baştemsilci olarak belirlenmesi gerekiyor.


Çalışan Temsilcisi Yoksa Ceza Var
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda çalışan temsilcisi görevlendirmeyle ilgili cezalar işyerinin tehlike sınıfına ve çalıştırılan işçi sayısına göre değişiyor. Örneğin 2021 yılı için;
  • Eğer işveren olarak işyerinde yeterli sayıda çalışan temsilcisi görevlendirmezseniz 2.555 TL ile 7.665 TL arasında ceza ödenmesi gerekiyor.
  • Eğer işveren tarafından çalışan temsilcilerinin öneride bulunma ve tedbir alınmasını isteme hakkı ihlal edilirse 3.836 TL ile 11.508 TL arasında ceza söz konusu.
  • Bunun dışında çalışan temsilcisinin haklarını kısıtlıyor ve kendisine gerekli imkânları sağlamıyorsanız yine 2.555 TL ile 7.665 TL arasında ceza ödenmeniz gerekiyor. 
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı