Seçim süreci tamamlandı. Şimdi gözler seçim sürecinde sosyal güvenlik sistemine dair verilen vaatlere çevrildi. Bu alanda ifade edilen önemli vaatlerden biri de 'ev kadınlarına emeklilikte devlet desteği' idi. Bu vaadin hayata geçirilmesi sonrası halihazırda uygulanmakta olan isteğe bağlı sigortalılık primlerinin ev kadınları için üçte birinin devlet tarafından ödenmesi söz konusu olacak. Bu durumda 2023 yılı ilk 6 ayı için (asgari ücrete göre) hesaplama yapmak gerekirse isteğe bağlı sigortalı bir aylık kişinin ödemesi gereken prim miktarı olan 3 bin 202 liranın 1.067 lirası devlet tarafından karşılanacağı için sigortalının yalnızca 2 bin 135 lira ödemesi yeterli olacak. Bu da devlet desteğinin yılda 12 bin 804 lira olması demek. Asgari ücret arttıkça prim desteği de onunla birlikte artış gösterecek.
NEREYE BAŞVURULACAK?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı bu vaadin düzenlemesi yürürlüğe girdikten sonra 18 yaşın üzerindeki her ev kadını, SGK'ya dilekçeyle isteğe bağlı sigortalı başvurusunda bulunacak. Ev kadınları, isteğe bağlı sigortalı olmak için gerekli 2 bin 135 lirayı her ay ödeyerek emekli emeklilik sürecini başlatacak ve prim ödemeleri bittiğinde de emekli olacak. Ayrıca ev kadınlarının emekliliğinin Bağ-Kur prim indirimiyle de ilişkisi bulunuyor.
BAĞ-KUR İLE İLİŞKİSİ
Ekim 2008'de çıkan 5510 sayılı Kanunla birlikte isteğe bağlı sigortalı olarak ödenen primler Bağ-Kur statüsünde sayılıyor. Bağ-Kur'lular ile SSK'lılar arasındaki prim farkı nedeniyle de kanunun çıktığı tarihten sonra isteğe bağlı sigortalı sayısında çok büyük azalma var. Ancak Bağ-Kur'lular için emeklilikte yeterli prim gün sayısının 9000 binden 7200'e indirilmesi söz konusu olursa, isteğe bağlı sigortalı sayısı da artacaktır. Ev kadınlarına yönelik düzenleme de yürürlüğe girerse hem ev kadınlarının emeklilik yolu açılacak hem de bu yol kısalacaktır.
SAHTE SİGORTALILIK BİTER
Özellikle taşrada sigortalı yapılma vaadiyle dolandırıcılıkların yaygın olduğu biliniyor. SGK sahte sigortalılığı belirleyip iptal ettiğinde hem ödenen primler boşa gidiyor hem de dolandırıcılara para kaptırılmış oluyor. Bu kapsamda ev kadınları için ödenecek isteğe bağlı sigorta primlerinin karşılanması ve 9000 gün yerine 7200 günle SSK'lılarla aynı şartlarla emekliliğin olabilmesi, sahteciliği önler.
BAĞ-KUR'LUYA İNDİRİM
Seçim sürecinde verilen en önemli vaatlerden biri de Bağ-Kur'lular için prim indirimiydi. Seçim sürecinde Bağ-Kur'luların sıkça dillendirdiği 'yanımızda çalışan işçi 5000 günle, biz ise 9000 günle emekli oluyoruz' argümanına karşılık olarak Bağ-Kur'luların emeklilik için gerekli prim gün sayısının indirileceği ifade edildi. Bu, Bağ-Kur'lular açısından önemli. Diğer yandan prim indiriminin geleceğe dönük mü yoksa geriye dönük mü olacağı ya da kimleri kapsayacağı henüz net değil.
KAPSAM BELLİ DEĞİL
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, bu konuda istihdam sayısına göre bir düzenlemeye gidileceğini ifade etmişti. Bu kriter baz alınırsa geçmişe dönük olarak kapsamlı bir çalışma yapılması gerekebilir. Örneğin; şahıs şirketi olan bir kişinin yanında 5 kişi çalıştırdığı bir ay olabileceği gibi bu sayının 10'a çıktığı dönemler de olabilecek. Bu durumda yıpranma uygulamasına benzer bir şekilde 5 kişiye kadar çalıştırılan her ay için Bağ-Kur'luya ilave gün verilmesi gündeme gelebilir. Düzenlemenin Bağ-Kur'luluk türüne göre yapılması da söz konusu olabilir. Örneğin; şirket ortakları hariç tüm Bağ-Kur'lular için prim gün sayısında indirim yapılabilir. Bu durumda şahıs şirketi olan bir kişi yanında kaç kişi çalışırsa çalışsın, prim indiriminden yararlanabilir.
EYT'LİYE YANSIR MI ?
Bağ-Kur'luya prim indirimine dair hukuki düzenlemenin belirlenmesinin ardından, hangi tarihten itibaren uygulamaya geçirileceği ve prim gün sayısının kaç olacağı önem kazanacak. Örneğin; ilk kez 2008 sonrasında Bağ-Kur'lu olanlar için prim gün sayısının 7200 olarak belirlenmesi söz konusu olursa, Bağ-Kur'lular ile SSK'lılar arasındaki prim farkı tamamen kapanacak. Eğer düzenleme geriye dönük 8 Eylül 1999 ve öncesine de uygulanırsa, bu durumda SSK'lılar en fazla 5975 prim günüyle emekli olurken, Bağ-Kur'luların ise 7200 günle emekli olma imkanı doğabilir. Bu durumda emeklilikte yaşa takılanlarda (EYT) ise Bağ-Kur'lulardan prim günü 9000 günden az olanların hemen emekli olmaları da mümkün olabilir.
Akşam | Okan Güray Bülbül
