I.GİRİŞ
Ticari ve sınai hayatta mükellefler her zaman fatura düzenlemek zorunda olan kişilerden mal veya hizmet alamayabilmektedirler. Kanun koyucu, bu gibi durumlarda ortaya çıkan boşluğu doldurmak üzere mükellef olmayanlardan yapılan alımları belgeye bağlamak üzere “gider pusulası” belgesini geliştirmiştir.
Bu yazımızda “gider pusulası”nın düzenlenmesine ilişkin esaslar değerlendirilmiştir.
II.GİDER PUSULASI DÜZENLEME
II.Kimler Gider Pusulası Düzenlemek Zorundadır
213 sayılı Kanunun 234.maddesinde yapılan düzenlemeye göre;
- Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar,
- Kazancı basit usulde tespit edilenler ile
- Defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabı ve çiftçiler,
Söz konusu Kanun kapsamında belgeleri düzenleme zorunluluğu bulunmayanlara yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları mallar (gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerden satın aldıkları mallar hariç) için işi yapana veya malı satana imza ettirecekleri gider pusulası düzenlemek zorundadır.
Ancak gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerden satın aldıkları mallar için gider pusulası düzenlenmez. Bunun yerine 213 sayılı VUK’nun 235.maddesi uyarınca müstahsil makbuzu düzenlenir.
Diğer taraftan vergiden muaf esnaf için düzenlenen gider pusulası, bu kişiler tarafından verilmiş fatura hükmündedir.
II.2.Gider Pusulasında Olması Gereken Asgari Bilgiler
213 sayılı VUK’nun 234.maddesi gereğince gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev’i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlariyle soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva etmek zorundadır.
Asgari bu bilgileri içermek şartıyla “gider pusulası” seri ve sıra numarası dâhilinde teselsül ettirilerek iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur.
II.3.Gider Pusulası Düzenleme Süresi
Gider pusulası, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenmesi zorunludur. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen gider pusulası hiç düzenlenmemiş sayılır.
III.GİDER PUSULASI DÜZENLENMESİNE GEREK OLMAYAN HALLER
213 sayılı VUK’nun anılan maddesine göre işin mahiyeti, emtianın cins ve nev’i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adları ile soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva etmek kaydıyla;
- Malın veya hizmetin bedelinin, 7 günlük süre dâhilinde satıcıya; 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlanan banka, 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında yetkilendirilmiş ödeme kuruluşları veya 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanununa göre kurulan Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla ödenmesi halinde, bu kurumlarca düzenlenen belgeler,
- 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında satın alınan malların gider pusulası düzenlemek zorunda olanlara iade edilmesinde, 6502 sayılı Kanun uyarınca iade edilecek tutarların, (a) maddesinde yer alan kurumlar aracılığıyla iadesinde bu kurumlarca düzenlenen belgeler,
- 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belge düzenleme zorunluluğu bulunmayan kamu kurum ve kuruluşlarının, tabi oldukları ilgili mevzuat dâhilinde, yaptıkları işler veya sattıkları mallar için düzenledikleri belgeler
gider pusulası yerine geçer. Bu durumlarda “gider pusulası” düzenlemeye gerek bulunmamaktadır.
IV.GİDER PUSULASI DÜZENLEMEMENİN CEZASI
213 sayılı Vergi Usul Kanununa 353.maddesine göre gider pusulasının verilmemesi, alınmaması, düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi, veya 7 günlük süre içinde düzenlenmemiş olması halinde; bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her bir belge için 1.1.2023’den itibaren 2.200,00 TL Türk lirasından aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının %10’u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.
Bir takvim yılı içinde her bir belge nevine ilişkin olarak tespit olunan yukarıda yazılı özel usulsüzlükler için kesilecek cezanın toplamı 01.01.2023’den itibaren 1.100.000,00 TL Türk lirasını geçemez.
V.GİDER PUSULASI ve KDV
213 sayılı VUK’nda düzenlenen gider pusulası hükümleri esas itibariyle vergiden muaf esnaf ile geçici olarak ticari mal/hizmet satışı gerçekleştiren kişilerden alım yapılması hallerinde düzenlenmesi kararlaştırılmıştır.
3065 sayılı KDV Kanunun 1 ve devamındaki maddelere göre sürekli iş ve işlemler KDV’ye tabi tutulmuştur.
Bu sebeple; gider pusulası kapsamında yapılan alımlar için KDV hesaplanmasına esas olarak gerek bulunmamaktadır.
Söz konusu iş ve işlemlerin devamlılık arz edecek şekilde tekrarlanması ve alım yapılan kişinin vergi mükellefi olmaması halinde (vergiden muaf esnaf hariç) işlemin tabi olduğu orana göre tam tevkifat uygulanmak ve gider pusulasında gösterilerek KDV hesaplanması gerekir.
Gider pusulasında gösterilen KDV tutarının II no’lu KDV beyannamesi ile beyan edilmesi ve ödenmesi gerekir. Beyan edilen KDV tutarının beyan edildiği dönemde indirim konusu yapılması mümkündür.
Kaynak:
– 213 sayılı Vergi Usul Kanunu
– 3065 sayılı KDV Kanunu
– 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
– 5411 sayılı Bankacılık Kanunu
– 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun
– 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanun
– İlgili İdari Düzenlemeler