Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Zarar Beyanın Matrah Artırımına Yansımaları

1-Zarar Beyanında  Matrah Artırımı

Kurumlar vergisi mükelleflerinin artırımda bulunmak istedikleri yıl ile ilgili olarak vermiş oldukları beyannamelerinde, zarar beyan edilmiş olması halinde vergilendirmeye esas alınacak matrahlar için aşağıdaki asgari tutarlar belirlenmiştir. (7440 Sy Kanun Md 5-c ve Geçici Md 1-b)

İlgili yıl beyannamalerini süresinde verenler matrah artımı beyannamelerinde, yukarıdaki tutarlar üzerinden %15 oranında vergi hesaplar. (7440 sayılı Kanunun  5-ç  maddesinde, ilgili yıl beyannamelerini süresinde verip ödeyenler için %15 oranının kullanılacağı düzenlenmiştir. Ayrıca önceki 7326 sayılı kanun tebliğine göre yıllık beyannamelerde, zarar beyan edilmesi nedeniyle ödenecek vergi çıkmamış olması durumunda da bu mükelleflerce artırılan matrahlara %15 vergi oranı uygulanmak suretiyle ödenecek vergi hesaplanacağı belirtilmiş çıkacak tebliğde benzer düzenleme beklenmektedir.)

 Sık yapılan hata asgari tutarlara artırım oranı uygulandıktan sonra bulunan tutar üzerinden  vergi hesaplanmasıdır.  Bu doğru değildir.  Aşağıda örnek bir hesaplama yapılmıştır.

*2022 yılında zararlı olan kurumlar için asgari artırım tutarı 500.000 TL olup, bu tutar yerine 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın %122,93 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar ile 2022 takvim yılı üçüncü geçici vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın %40 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın yüksek olanı dikkate alınmaz. Çünkü bu kıstaslar 2022 yılı normal beyannamelerde beyan edilen vergiye esas matrahlar içindir.

2-Artırımda Bulunmak İsteyen Mükellefin 2022 Yılı Zararla Sonuçlanması

2022 yılında faaliyeti  zararla sonuçlanan  kurumlar şayet 2022 yılına yönelik matrah artırımında bulunacaksa, Nisan ayında normal beyanname verirken zarar beyan edemez. Bunun yerine, 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın %122,93 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar ile 2022 takvim yılı üçüncü geçici vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın %40 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın yüksek olanı dikkate alırlar. (7440 Sy Kanun Geçici Md 1-c)

 Örnek uygulamalar:

1. Durum;

Mükellefin 2022 yılı artırımdan yararlanabilmesi için Nisan ayında vereceği 2022 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesinde matrahının 600.000 TL değil  4.458.600,00 TL olması gerekmektedir. Aksi halde Kurumlar Vergisi yönünden 2022 yılı için matrah artırımından yararlanamayacaktır. Bu tutar üzerinden 1.025.478,00 TL ile artırım tutarı üzerinden 222.930,00 TL ödenecek vergi hesaplanmıştır.

2. Durum;

Mükellefin 2022 yılı artırımdan yararlanabilmesi için Nisan ayında vereceği 2022 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesinde matrahının zarar değil 4.458.600,00 TL olması gerekmektedir. Aksi halde Kurumlar Vergisi yönünden 2022 yılı için matrah artırımından yararlanamayacaktır. Bu tutar üzerinden 1.025.478,00 TL ile asgari artırım tutarı üzerinden 100.000,00 TL ödenecek vergi hesaplanmıştır.

3. Durum;

 Şayet 2021 yılı matrahı veya 2022/3. geçici dönemi matrahı yoksa (zarar sözkonusu ise) bu şart (%40 ve %122,93 artırım şartı) aranmaz. (7440 sy Kanun Geçici Md 1-c Şu kadarki ile başlayan cümle) düzenlemesi bulumaktadır.

 Böylece  asgari artırım tutarı üzerinden 100.000,00 TL ödenecek vergi hesaplanmıştır.

3-Matrah Artırımı Yapılmışsa Zarar Devri

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları 2018, 2019 2020 ve 2021 yıllara ait zararların %50’si, 2022 ve izleyen yıllar kârlarından mahsup edilmez. (7440 Sy Kanun Md 5-g)

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları 2022 yılına ait zararlarının tamamı 2023 yılından itibaren izleyen yıl kârlarından mahsup edilmez. (7440 Sy Kanun Geçici Md 1-ç)

Zararların ilgili yılların mali bilançolarına göre doğmuş olması veya indirim ve istisna uygulamalarından kaynaklanmış olması durumu değiştirmeyecektir. İki durumda da  zararın %50 si devredilmeyecektir. (2022 yılı için tamamı)  Örneğin; 2019 yılı matrah artırımında bulunan mükellefin ;

Diğer taraftan, matrah artırımında bulunulan yıllara ait olmakla birlikte 2021 ve önceki yılların karlarından mahsup edilmiş geçmiş yıl zararlarına yönelik herhangi bir işlem yapılmayacaktır. Basit bir örnek vermek gerkirse;

Aşağıda konuyla ilgili 2023 yılında kullanılacak zarar gösterilmiştir.

4-Nisan Ayında Verilecek 2022 Yılı Beyannamesinde Geçmiş Yıl Zararlarının Gösterimi

Bu yıla has olarak önce beyanname verilecek sonra Mayıs ayında artırım beyannamesi verilecektir. Bu durumda, önceki yıllardan devreden zarlarların tamamı mı yoksa yarısı mı dikkate alınması gerekir sorusu akla gelmektedir. Bunun cevabı kanunda düzenlenmiş olup aşağıdaki gibidir.

Matrah artırımından önce 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesini vermiş ve matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların tamamını indirim konusu yapmış olanlar, bu beyannamelerini, matrah artırımı yapılması için öngörülen başvuru süresi içinde düzeltmeleri hâlinde vergi cezası kesilmez, gecikme faizi hesaplanmaz. Bu şekilde yapılan düzeltmeler üzerine tahakkuk eden vergiler, beyannamenin verildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir. Bu bent kapsamında yıllık kurumlar vergisi ile ilgili yapılan düzeltme nedeniyle 2022 yılına ilişkin geçici vergi beyannamelerinde düzeltme yapılmaz. (7440 Sy Kanun Md 5-g)

Görüldüğü üzere zararların tamamını indirim konusu yapmış olanlara faizsiz cezasız düzeltme imkanı verilmektedir. Ancak hiç düzeltmeye gitmeden zararın yarısını indirim olarak alınmasının mümkün olduğunu düşünmekteyim. Bunun bir avantajıda kanuni süresinden sonra düzeltme beyannamesi için fuzulen damga vergisi ödenmemiş olmasıdır.

5-Zarar Beyanında Kar Payı Artırımı

Diğer af kanunlarından farklı olarak  kar payı ödemeleri ilk defa matrah artırımı kapsamına alınmıştır. Normalde dağıtılan kar tutarı üzerinden kanunda belirtilen oranlarda vergi hesaplanır. Ayrıca kar payı artırımı yapılmak isteniyorsa, kurumlar vergisi yönünden de matrah artırımında bulunulması şarttır. (7440 Sy Kanun Md 5.2-d)

Yine  Kar payı dağıtımı yapılmamışsa  kurumlar vergisine göre artırılan matrahların %80 inden az olmamak üzere belirlenen tutarlar üzerinden %15 oranında vergi hesaplanır. (7440 Sy Kanun Md 5.2-ç 4)

Buna göre, Kar payı dağıtımı yapmamış ve zarar beyan eden firmalarda artırımların hesaplaması şu şekilde olur.

6-Ek Vergi Zarar Beyanı İlişkisi

Kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmek suretiyle, 5520 sayılı Kanun ile diğer kanunlarda yer alan düzenlemeler uyarınca kurum  kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile aynı Kanunun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları üzerinden ek vergi hesaplanır. (7440 Sy Kanun Md 10-27)

Ek verginin zarar beyanı ile bir bağı bulunmamaktadır. Bir başka anlatımla 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde mali bilançolarına göre zarar gösterilmesi ayrıca  zarar olsa dahi indirim ve istisnalar bulunması durumunda anılan indirim ve istisnalarından ek vergi hesaplanıp beyan edilmesi gerekir.

Yararlı olması dileği ile..

Ramazan Yakışıklı
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı