‘Aşırı düşük teklif’, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38. maddesinde tanımlanmıştır. Anılan madde hükmüne göre aşırı düşük teklif ; “…diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyet hesabına göre teklif fiyatının düşük kalması” olarak tanımlanmıştır.
Bu teklifler reddedilmeden önce, öngörülen süre içinde teklif sahiplerinden, teklifte önemli olan bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenilmektedir. İşte bu süreçte ilgili kurum ve kişilerden yazılı olarak istenilen bu bilgi ve belgelerden oluşan süreç ise aşırı düşük teklif sorgusu olarak adlandırılmaktadır. Söz konusu bu yasal düzenleme, Kamu İhale Kanununun yayınlandığı 22.01.2002 tarihinden beri bilinen ve yürürlüğe girdiği 01.01.2003 tarihinden beri uygulanan bir kural olarak karşımızda durmaktadır. Şimdi diyeceksiniz ki, tamam aşırı düşük teklif sorgusu bildiğimiz bir uygulama ama tam tasdik zorunluluğu da nereden çıktı?
Gelin hep birlikte nereden ve nasıl çıktığını inceleyeceğim.
07.06.2014 tarih ve 29023 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Kamu İhale Genel Tebliği’nde değişiklik yapılmasına ilişkin Tebliğ ile Kamu İhale Mevzuatı’na ilişkin köklü değişikler yapılmış bulunmaktadır. Yapılan bu değişiklerden bir tanesi de tam tasdik zorunluluğuna ilişkindir. İlgili tebliğ ile Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45 ve 79. maddelerinde yapılan değişiklikle ihalelerde “Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin, üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.” zorunluluğu getirilmiştir.
Anılan değişiklik ile getirilen zorunluluk gereği, aşırı düşük teklif sorgusunda istekliden yazılı olarak istenilen;
– Maliyet tespit tutanağı (Ek-0.5)
– Satış tutarı tespit tutanağının (Ek-0.6) herhangi bir yeminli mali müşavir tarafından onaylanması yeterli görülmeyerek, sadece istekli ile tam tasdik sözleşmesi yapan yeminli mali müşavirlerin onaylaması gerektiği hüküm altına alınmıştır. Aslında yapılan bu değişiklikle söz konusu tutanakların muhafaza yükümlülüğü yeminli mali müşavirlere verilmiş ve idare tarafından istenilmesi halinde ibraz zorunluluğu getirilmiştir.
Söz konusu yasal düzenlemeye – meslek mensuplarınca – uyulmamasının yaptırımının ne olacağı, doğal olarak tebliğde belirtilmemiştir. Dolayısıyla, bu durum meslek odaları tarafından genel esaslara göre değerlendirilmektedir.
Ancak isteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.7) sunulmasına gerek bulunmayıp sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı suretleri ile de belgelendirme yapılabilir. Bu durumda ise tam tasdik sözleşmesi olmadan herhangi bir yeminli mali müşavir tarafından onay yapılabileceği belirtilmiştir. Aslında olay maliyet ve satış tespit tutanağının düzenlenip sunulmasına gerek olup olmamasına göre ayrıştırılmış bulunmaktadır. Tutanağın düzenlenmesi ve ibrazı zorunlu ise mutlaka ki tam tasdik sözleşmesinin yapılmış olma zorunluluğu bulunmaktadır. Ancak tutanağın düzenlenmesinin ve ibrazının zorunlu olmadığı hallerde ise tam tasdik sözleşmesi yapılmaksızın meslek mensupları tarafından onay işlemi yapılabilmektedir.
Uygulamada İsteklilerin ve meslek mensuplarının sıkıntı yaşamamaları açısından yukarıdaki açıklamalara uygun olarak davranmalarının yerinde olacağı düşünülmektedir.
