VERGİ sistemimiz üç önemli kaynağa sahip. Bunlar harcama, servet ve gelir üzerinden alınan vergiler. Verginin tabana yayılması, mükellef sayısı ve bütçeye katkısı açısından ilk sırayı dolaylı vergi olan harcama üzerinden alınan vergiler alıyor. Bilindiği gibi, birçok vergi her yılın son ayında yeniden değerleme oranında artırılarak yeni yılda uygulanır. Ancak, gelişen olağanüstü koşullar nedeniyle bu yılsonu gelmeden birçok konuda mevcut vergilerin artışı öne alınarak acilen bir torba kanun ile konu kamuoyunun gündemine oturdu. Beraberinde bazı tartışmalar ve tepkiler de gündemde yer aldı. TBMM’ne sunulmuş bulunan torba yasa tasarısı, görüşmeler sırasında bazı değişiklere uğrayabilir. Nitekim, yüksek artışa konu olan motorlu taşıtlar vergisinin (MTV) kamuoyundan gelen tepkiler üzerine makul seviyeye çekileceği Hükümet tarafından da dile getirildi.
TASARI NELER GETİRİYOR
Orta Vadeli Program (OVP) kapsamında çoğunluğu01.01.2018 tarihinde yürürlüğe girecek ve 130 maddeden ibaret “torba kanun” tasarısı çok sayıda vergi kanununda önemli düzenlemeler içeriyor. Birçoğu, yeni vergi yükü getirirken az sayıda da olsa vergi mükelleflerinin lehine bazı düzenlemeler de içeriyor. Öne çıkan başlıca vergi düzenlemeleri aşağıdaki gibi özetlenebilir.
● Motorlu taşıtlar vergisinde (MTV) yüksek artış geliyor:31.12.2017 tarihinden önce kayıt ve tescil edilen binek otomobillerin vergisi yüzde 40 oranında artırılıyor. 01.01.2018tarihinden itibaren kayıt ve tescil edilecek otomobillerde ise vergi artış oranı yüzde 68’i bulabilir. Kamuoyunda en çok tepki çeken bu madde kapsamındaki artışların Bakanlar Kurulunda yapılan görüşme sonrası bir miktar indirim yapılarak makul seviyeye çekileceği Hükümet tarafından açıklandı. Yüksek ihtimal, tasarı Meclis’te görüşülürken bir indirim yapılacak.
● Finans kesiminin kurumlar vergisi artırılıyor: Bankalar, finansal
kiralama şirketleri, faktöring şirketleri, finansman şirketleri, yetkili döviz büroları, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları, sigorta ve emeklilik şirketleri gibi şirketlerin yüzde20 olan kurumlar vergisi oranı yüzde 22’ye çıkarılıyor. Bu maddenin 2017 yılı kazançlarını da kapsaması senenin bitmek üzere olduğu bir zamanda bazı tartışmaları da beraberinde getirecek gibi gözüküyor.
● Dağıtılmayan karlar üzerinden stopaj getiriliyor: 2017yılı kazançlarından başlamak üzere, her yıl beyan edilen kurum kazançları, beyan tarihini takip eden ikinci ayın sonuna kadar sermayeye ilave edilmez veya ortaklara dağıtılmaz ise(dağıtılması zaten yüzde 15 oranında stopaja tabi) bekletilen dağıtılmayan karlar üzerinde stopaj uygulaması getiriliyor. Bu kesintinin oranı henüz beli olmamakla beraber, yapılan açıklamalarda en az yüzde 1 olacağı yönünde.
● Aktifte yer alan taşınmazların satışlarının istisnası daraltılıyor: Mevcut durumda, şirketlerin aktifinde iki yıldan fazla süreyle yer alan taşınmazların satışında elde edilen kazanç yüzde 75oranında kurumlar vergisinden istisna iken, yeni yılda bu istisna oranı yüzde50’ye indiriliyor. Bu madde yeni yılda yürürlüğe girecek şekilde düzenlenmiş olmasına rağmen daha önce aktife alınmış tüm taşınmazları da kapsaması eleştirilere yol açacağa benziyor.
● Gelir vergisi tarifesindeki üçüncü dilim oranı artırılıyor: Gelir vergisi tarifesindeki üçüncü dilim olan yüzde 27 oranı yüzde 30’a çıkarılıyor. Bu madde kapsamında gelen vergi yüküne çok ücretlilerin vergi yükü olarak öne çıkıyor. Ücret gelirleri için 01.01.2018 tarihinden itibaren uygulanacak ancak diğer beyannameli gelirler için 2017 yılı kazançlarını ilgilendiriyor. Özellikle asgari ücretlilerin senenin son üç ayında ücretlerinde düşüşe yol açması karşısında, hükümet tarafından yapılan açıklamada net ücretin asgarinin altına düşürülmeyeceği yönünde tedbirler alınacağı da dile getiriliyor.
● Kira gelirini beyan edeceklerin götürü gider hakkı düşürülüyor: Kira gelirlerini yıllık beyanname ile beyan edeceklerin, yıllık kira gelirleri üzerinden indirim olarak kullandıkları yüzde 25 götürü gider hakkı yüzde 15’edüşürülüyor. Bu maddede, 2018 de beyan edilecek 2017 yılı kira gelirlerini kapsıyor.
● Çekiliş ve şans oyunlarında elde edilen gelirlerin verasete intikal vergisi artırılıyor: Çekiliş ve şans oyunlarında elde edilen gelirlerin vergilendirilmesindeki yüzde 10 oranı yüzde20’ye çıkarılıyor.
● Engellilere sağlanan ÖTV’siz binek aracı alma imkânı: Vergisiz fiyatı 70 bin TL’nin altına olan araçlarla sınırlandırılıyor.
● Ödeme emrine itiraz süreleri uzuyor: Mevcut uygulamada, ihtiyati haciz ve ödeme emrine karşı 7 günlük itiraz süresi bulunuyordu. Yeni düzenlemeyle bu süre 15 güne çıkarılıyor. Bu durum, olumlu bir düzenleme olarak öne çıkıyor.
● Emlak vergisindeki artışa indirim geliyor: Bilindiği gibi emlak vergisi değerleri belediyeler tarafından dört yılda bir belirleniyor ve dört yıl boyunca da her yıl yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanıyordu. En son 2017 yılı içerisinde belirlenen ve 2018 yılında başlamak üzere dört yıllık emlak vergisi değerleri bazı belediyelerce çok yüksek (yüzde 300-500 gibi) açıklandı. Bu durum uzun zamandır tartışılmaya ve yargıya taşınmaya devam ediyor. Bu durum karşısında hükümet, torba kanun tasarısına bu konuyu da dahil ederek, 2017 yılı için belirlenen değerler üzerinden en fazla yüzde 50 artış yapılabileceğini düzenliyor.
EN ÇOK TEPKİ ÇEKEN KONULAR
En çok tepki gören MTV’deki artışın Hükümet tarafından yeniden ele alınarak makul bir seviyeye çekilerek tasarının yeniden görüşülmesinin dile getirilmesi de olumlu beklentilere yol açmış bulunuyor. MTV’deki artışın yılsonunda yeniden değerleme oranında tekrar artırılacak olması da dikkate alınırsa, bu konuda şimdilik düşünülen artışın çok yüksek tutulmasına dikkat edilmeli. Aksi halde yeni yılda yeni tepkilerle tekrar karşılaşılacağı da göz önüne alınmalı. Gelir vergisinde üçüncü vergi diliminin üç puan artırılması en çok ücret geliri elde edenlerin tepkisine yol açacak. Neredeyse yılın ortalarından sonra gelir dilimlerinin yükselmesi sonucu net ücretlerde düşüşe yol açacaktır. Şimdilik sadece, asgari ücretliler için kaybın telafi edileceği yetkililerce ifade ediliyor. Ayrıca, kira gelirlerinin beyanındaki yüzde 25 götürü gider hakkının yüzde 15’e çekilmesi de daha fazla vergi ödenmesine yok açacak. Bu konuda, dar gelirliyi korumak için belli bir limitin üzerinde kira geliri elde edenlere bu hüküm uygulanmasında yarar var.
OLUMLU DÜZENLEMELER GERİ PLANDA KALDI
Görüldüğü üzere, torba kanun ile getirilecek ve uzun süre tartışılacak konuları öne çıkardık. Tasarıdaki bazı konuların tepki çekerek tartışma konusu yapılması, tasarıdaki bazı olumlu düzenlemeleri ise arka planda bıraktı. Tasarı, özellikle emlak vergisi değerlerinin yeni dört yıl için yüzde 50’den fazla artırılamayacağı, ödeme emirlerine itirazı süresinin 15 güne çıkarılması gibi olumlu düzenlemeler de içeriyor. Ayrıca, 2017yılındaki teşvikli yatırımlar için getirilen vergi teşviklerindeki artışlı oranlara, 2018 yılındaki harcamalar içinde devam edileceği hükmü de getiriliyor. Devletlerin en büyük gücü ekonomik güçtür. Ekonomik gücün en büyük kaynağı ise vergidir. Dolayısıyla, vergi koymaktan çok bu vergilerin sağlıklı tahsili önemlidir. Ayrıca, vergi adaleti açısından dolaylı (harcama üzerinden alınan)vergilere ağırlık vermek yerine dolaysız (gelir üzerinden alınan)vergileri öne çıkarmak daha önemlidir. Torba kanun ile getirilecek yeni vergi düzenlemesinde, az sayıdaki olumlu düzenlemenin yanında çok sayıda yeni vergi yükü getirecek düzenlemeler bulunuyor. Ayrıca, öne çıkan en önemli diğer bir husus ise, kazanılmış hakların ihlali dahilinde birçok düzenlemenin geçmişi de kapsamına alması uzun süre tartışılacak gibi görünüyor.
Talha Apak(Ymm) / Para
