Vergi idaresine 100 TL vergi tahsilatının maliyeti 46 kuruş iken, borçlanmanın maliyetinin USD bazında yıllık %10'un üzerinde olduğunu dikkate aldığımızda; bu kadar ucuz bir kaynak varken daha pahalı olan borçlanmaya en az ihtiyaç duyulacak şekilde tahsilatı hızlandırmaya yönelinmesi tabii ki doğrudur.
Son 1 aydır kamuoyuna yansıyan haberlerde; Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın vergi müfettişleri ve vergi dairesi personeli aracılığıyla “tahsilatı hızlandırma çalışmaları” yaptığını duyuyoruz. Şöyle bir soru aklımıza gelmeli diye düşünüyorum: 31.12.2022 tarihine kadar vadesi olup da ödenmeyen borçlarla ilgili Mart 2023'te 7440 sayılı Kanun ile yapılandırma düzenlemesi yapılmış iken, ödenmeyen hangi borcun tahsilatı hızlandırılıyor? Bugün bu sorunun yanıtını birlikte bulacağız.
7440 sayılı Kanun kapsamında; vadesi 31.12.2022 olup da ödenmeyen 552 milyar TL vergi borcu için 48 ay taksitle yapılandırma imkanı sağlanmıştı. Bu düzenleme kapsamında 5.5 milyon mükellefin 370 milyar TL'lik borcunu yapılandırdığını biliyoruz. Aşağıdaki tabloda yapılan tahsilat tutarları yer almaktadır.
Tahsilatı hızlandırma kapsamında; mükelleflerden vadesi geçtiği halde ödenmeyen borçların %50'sinin hemen, kalan tutarın ise 3 taksit halinde yıl sonuna kadar ödenmesi istenmektedir. Yapılandırma içeren 7 yılda çıkan 6 adet yasaya rağmen, tahsilatı hızlandırma çalışması yapmayı gerektiren durumu gösteren tablo aşağıda yer almaktadır.
8 ayda vergi tahsilatı neden azaldı?
Devletin 31.12.2022 tarihi itibarıyla tahsil edemediği bütçe geliri tutarı 1 trilyon 111 milyar TL olup, bunun 552 milyar TL 638 milyon TL'si tahsil edilemeyen vergilerden oluşmaktadır. 31.8.2023 tarihi itibarıyla tahsil edilemeyen bütçe geliri tutarı ise 1 trilyon 562 milyar TL'ye yükselmiş olup, bunun 868 milyar 980 milyon TL'si tahsil edilemeyen vergilerden oluşmaktadır. 31.12.2022 tarihinde tahsilat/tahakkuk oranı genel bütçe gelirlerinde %71.2 ve vergi gelirlerinde %81 olmasına rağmen, 31.08.2023 tarihi itibarıyla tahsilat/tahakkuk oranı genel bütçe gelirlerinde %65.3'e ve vergi gelirlerinde ise %74.9 düşmüştür.
Krediye ulaşamayan vergi mükelleflerinin, ödememeyi tercih ettikleri iki önemli başlık var. Bunlar “dahilde alınan Katma Değer Vergisi” ve “Gelir Vergisi tevkifatı”. 31.12.2022 tarihi itibarıyla tahsil edilemeyen “dahilde alınan Katma Değer Vergisi'' tutarı 191 milyar 271 milyon TL iken, 31.08.2023 tarihi itibarıyla bu rakam 303 milyar 477 milyon TL'ye çıkmıştır. Yine 31.12.2022 tarihi itibarıyla tahsil edilemeyen “Gelir Vergisi tevkifat tutarı” 59 milyar 54 milyon TL iken, 31.08.2023 tarihi itibarıyla bu rakam 86 milyar 270 milyon TL'ye çıkmıştır. Sonuç itibarıyla; bankadan kredi alamayan vergi mükellefleri yıllık %30 faiz ile Maliye'den kredi kullanıyor. Üstelik teminat da yok.
Vergi idaresine 100 TL vergi tahsilatının maliyeti 46 kuruş iken, borçlanmanın maliyetinin USD bazında yıllık %10'un üzerinde olduğunu dikkate aldığımızda; bu kadar ucuz bir kaynak varken daha pahalı olan borçlanmaya en az ihtiyaç duyulacak şekilde tahsilatı hızlandırmaya yönelinmesi tabii ki doğrudur. Zaten seçimlerin etkisiyle vergi incelemeleri ve tahsilat çalışmaları rölantiye alınmıştı. Mükellefler elektronik haciz tehdidi ile tahsilata zorlanmakta ve yapılabildiği ölçüde tahsilat yapılmaktadır.
Deneme yanılma yolu ile bilime ve akla aykırı ekonomi modelleri uygulanan ülkemizde; bu durumdan 85 milyon vatandaş etkilendiği gibi vergi mükelleflerinin de etkilendiğini, tahsilatı hızlandırma çalışmaları sırasında göz önünde bulundurmayı unutmamak da gerekmektedir.