2008 yılında yürürlüğe giren sosyal güvenlik reformuyla birlikte, “doğum borçlanması” uygulaması ile ilk defa tanıştık. Fakat aradan geçen bunca yıla rağmen, doğum borçlanması konusunda sorular bitmedi. Kimler doğum borçlanması yapabilir, kaç çocuk için kaç yıl borçlanılabilir, ne kadar ödeme yapmak gerekiyor, hangi belgeler isteniyor. Son günlerde tartışılan yeni EYT yasası konusundaki tartışmalarda konuyu daha da önemli hale getirdi.

Tüm bu sorulara bu yazımızla cevap vermeye çalışacağız. ​

Erkekler için nasıl askerlik borçlanması varsa, kadınlar için de 1 Ekim 2008 itibarıyla doğum borçlanması imkanı verildi. Yani doğum yaptığı için çalışma hayatının ve dolayısıyla sosyal güvencenin dışında kalmış annelere borçlanma hakkı tanındı. Fakat 2008 yılında getirilen bu uygulamada kapsam oldukça dar tutulmasına rağmen daha sonra yapılan değişikliklerle kapsam genişletildi.

Son değişiklikler doğrultusunda doğum borçlanması için şartları şu şekilde sıralayabiliriz;

  • Herhangi bir şekilde (SSK, tarım SSK, Bağ-Kur, tarım Bağ-Kur, Emekli Sandığı, isteğe bağlı, özel banka-borsa)  sigortalı olduktan sonra doğum yapmış olacaksınız.
  • Doğum yaptıktan sonraki iki yıllık sürede çalışmamış veya prim ödememiş olacaksınız. Bir kısmında çalıştıysanız, sadece çalışmadığınız kısmı borçlanabilirsiniz.
  • Çocuğunuz sağ doğmuş ve yaşamış olacak. Doğumu takip eden iki yılı tamamlamadan bebeğiniz vefat etmişse, sadece yaşadığı kısmı borçlanabilirsiniz.
  • Borçlanma yapacağınız doğum sayısı en fazla üçtür. Üçten fazla doğum yapmışsanız, bunlar arasından üçünü tercih etmeniz gerekir.
  • Her çocuk için iki yıldan toplamda altı yıl (2.160 gün) borçlanma yapabilirsiniz

Borçlanmayla Erken Emeklilik Mümkün Mü?

Doğum borçlanması yapacak yüz binlerce bayanın kafasını, “borçlanma yaparsam erken emekli olabilir miyim” sorusu meşgul ediyor. Doğum borçlanması kimi durumlarda emeklilik tarihinizi erkene çekerken, kimi durumlarda hiçbir değişiklik yapmıyor. Dolayısıyla borçlanma yaparken bilinçli olmalı, borçlanmayla arzu ettiğiniz sonucu elde edip edemeyeceğinizi iyi değerlendirmelisiniz. SSK’lılar için erken emeklilik SSK’lı bayanların emeklilik şartları, ilk sigorta başlangıcına göre belirleniyor. Doğum borçlanması sigorta başlangıcını değiştirmediği için, emeklilikte tabi oldukları yaş ve prim günü şartı da değişmiyor. Örneğin ilk defa 1.1.1995 tarihinde sigortalı olan bayan, 5.750 gün ve 51 yaş şartıyla emekli olacak. Bu bayanın örneğin 1999 ve 2002 yıllarında yaptığı doğumları borçlanması, sadece prim gününü artırmış olacak fakat emeklilik yaşını değiştirmeyecektir. Şu halde SSK’lı annelere tavsiyemiz; emeklilik için prim gününe ihtiyacınız varsa borçlanma yaparak prim gününüzü artırabilirsiniz. Fakat prim gününüz tamam ve yaşı bekliyorsanız, borçlanma yapmanız emeklilik tarihinizi etkilemez. Yine aynı tarihi beklemek zorundasınız. Aynı tavsiyemiz tarım SSK ile banka-borsa sandıklarına tabi çalışan anneler için de geçerli.

Bağ-Kur’lu ve memurlara tüyolar

Doğum borçlanmasının emeklilik tarihine etkisi, Bağ-Kur’lular ve memurlar için biraz daha farklı. Duruma göre borçlanma, Bağ-Kur’lu ve memur bayanları daha erken emekli edebiliyor. Yani emeklilik yaşlarını geri çekebiliyor. Fakat bunun için;

  • Sigorta/çalışma başlangıçlarının 8 Eylül 1999 tarihinden önce olması,
  • Borçlanacakları doğumun da 1 Haziran 2002 tarihinden önce gerçekleşmiş olması,

2022 Doğum Borçlanması Ne Kadar?

Borçlanma karşılığında ödenecek en düşük tutar asgari ücretin yüzde 32’si, en yüksek tutar da asgari ücretin yüzde 32’sinin 7.5 katı. 2022’de en düşük borçlanma için ödenecek günlük en az tutar 69 lira, en yüksek tutar da 517.68 Lira

1 Günlük Borçlanma Tutarı  69 TL

1 Aylık Borçlanma Tutarı   2.070 TL

1 Çocuk İçin Borçlanma (720 Gün) 49.680 TL

2 Çocuk İçin Borçlanma Tutarı  99.360 TL

3 Çocuk İçin Borçlanma Tutarı  149.040 TL

 Özellikli Durumlar

İkiz doğumda tek borçlanma

İkiz doğum yapan annelerin doğumu tek doğum sayılıyor. Yani ikiz bebek için ikişer yıldan dört yıl değil, sadece iki yıl borçlanma yapabiliyorlar. Aynı durum üçüz ve daha çoğul gebelikler için de geçerli.

Staj sigortası borçlanma sağlıyor

Doğum borçlanmasında özellikli durumlardan birisi de stajyerlerin durumudur. Gerek orta öğretimde gerekse yüksek öğrenimde staj yapan ve bu sayede sigorta girişi yapılan on binlerce bayan var. Normalde staj sigortası emeklilik açısından başlangıç kabul edilmezken, doğum borçlanmasında kabul ediliyor. Yani staj sigortasından sonra doğum yapmış bayanlar da doğum borçlanması yapabiliyorlar.

5 Yıl Erken Emekliliğin Formülü!

Doğum borçlanmasında dikkat etmeniz gereken hususlardan birisi de borçlandığınız sürelerin hangi statüde (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) sayılacağıdır. Pek çok kişinin SSK (4/a) kapsamında emekli olmak istediğini biliyoruz. Zira Bağ-Kur’a göre hem daha az prim ödüyor hem de daha yüksek aylık alıyorsunuz. Fakat SSK’lı olarak emekli olabilmek için prim gününüzün son 1.260 gününü SSK kapsamında ödemiş olmanız gerekiyor. İşte bu noktada sizlere bir tüyo vermiş olalım;

  • Doğum borçlanması yaptığınız tarihte en son hangi statüden prim ödediyseniz, borçlanma primleriniz de o statüye sayılıyor. Yani Bağ-Kur ve isteğe bağlı sigorta kapsamında prim öderken borçlanma yaparsanız, primleriniz 4/b kapsamında sayılıyor.
  • Fakat Bağ-Kur veya isteğe bağlı sigortadan çıkar da bir işyerinden sigortalı (4/a) olursanız ve bundan sonra doğum borçlanması yaparsanız, primleriniz SSK kapsamında sayılıyor. Yani son 1.260 günü SSK’da doldurma şartını da doğum borçlanmasıyla sağlamış oluyorsunuz.

Doğum Borçlanmasıyla Aylığınızı Artırabilirsiniz

Doğum borçlanması deyince bayanların ilk aklına gelen erken emeklilik oluyor. Evet, doğum borçlanmasıyla prim günü kazanma ve erken emeklilik imkanınız olabiliyor. Fakat kimi durumlarda bu avantajlara ilave olarak emekli aylığınızı da artırabiliyorsunuz. Bunun için borçlanmanızı bilinçli yapmanız gerekiyor. Buna göre;

  • Borçlanacağınız doğumunuz 2000 yılı öncesiyse ve özellikle de 1990-2000 arasıysa, borçlanma yapmanız aylığınızı önemli ölçüde artırır. Çünkü emekli aylığı hesaplama sisteminde, 2000 öncesi prim günleri ve kazançlar büyük katkı sağlıyor.
  • Borçlanmada ödeyeceğiniz matrahı elinizden geldiğince yüksek tutmanız, aylığınızı artırmada olumlu etki yapacaktır. Özellikle 2000 öncesi doğumlarda matrahın yüksek olmasında fayda var.
  • Borçlanacağınız doğumunuz 2008/Ekim ve sonrası bir tarihteyse, borçlanacağınız her yıl için aylığınızda %2’lik bir artış olur. Yani emekli aylığına en az katkı yapacak doğumlar bu dönemin doğumlarıdır. Zira aylık bağlama sistemi, çalışanlar aleyhine olarak 2008/Ekim itibariyle değiştirilmiştir.
  • Birden fazla doğumu borçlanma hakkınız varsa yani seçim yapabiliyorsanız, örneğin 2000 yılı öncesi doğumunuzu yüksek tutardan ödeyip daha sonraki doğumunuzu düşük tutardan ödeyebilirsiniz. yapmanız gerekir. Aksi halde başvurunuz geçersiz sayılır.

 Borçlanmayı İptal Edebilirsiniz

Doğum borçlanmasına başvurdunuz, başvurunuz kabul edildi ve borçlanma bedelini SGK’ya ödediniz. Fakat sonra pişman oldunuz. Belki hatalı borçlanma yaptığınızı fark ettiniz. Belki de borçlandığınız günler SSK’ya değil de Bağ-Kur’a sayıldı. Telaş etmenize gerek yok zira borçlanmanızı iptal ettirebiliyorsunuz

Yazılı olarak Başvuru Şart

Borçlandığınız tutarın iade edilebilmesi için SGK’ya yazılı olarak başvurmanız gerekiyor. Başvuruyu bizzat kendiniz yapabileceğiniz gibi posta yoluyla veya vekaletle de yapabilirsiniz. İptal ve iade için borçlanma işleminin yapıldığı SGK müdürlüğüne başvurmanız, işlemin hızlı sonuçlanması açısından yerinde olacaktır.

Olay | Fatih ACAR