193 sayılı GVK’nın 40/7. fıkra hükmünde yapılan değişikliğin uygulamasında, bentte yer alan söz konusu tutarlar her yıl “yeniden değerleme oranında” artırılacağından gider olarak dikkate alınabilecek amortisman tutarının tespitinde binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutarların dikkate alınacağı düzenlenmiştir.
a. Yani, binek otomobillerinde amortisman gider kısıtlaması 7194 sayılı Kanunun yayımlandığı 7/12/2019 tarihinden itibaren iktisap edilen binek otomobillere uygulanacak olup, gider olarak dikkate alınabilecek amortismana esas bedel; ÖTV ve KDV hariç ilk iktisap bedeli 135.000 Türk lirası, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde amortismana tâbi tutarı 250.000 TL.’dır. 2022 yılı için bu tutarlar 230.000 TL. ve 430.000 TL. olmuştur.
b. Kanunun yayımı tarihinden önce edinilen binek otomobilleri için gider kısıtlaması olmayacaktır.
c. Kanunun yayımından sonra edinilen binek otomobilleri için gerek gider kısıtlaması ve gerekse amortismanda kısıtlamalar söz konusu olacaktır.
d. Amortismanda üst sınır, (binek otomobilinin alındığı yıl esas alınarak) her yıl düzenli bir şekilde aranacaktır.
e. 7194 sayılı kanuna göre binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutara isabet eden kısmı dikkate alınır. Amortisman ayırma yöntemi, usul ve sürelerinde herhangi bir değişiklik yoktur.
f. 2022 yılı için aldığınız otomobilin değeri GVK 40’ıncı maddesindeki sınırların altında ise amortismanını gider kısıtlaması yapmadan masraf yazabiliyor ve amortismanı tam olarak ayırabiliyorsunuz demektir.
g. 2022 yılı için aldığınız otomobilin değeri GVK 40/1 sınırlarını aşıyorsa aşan kısım için gider kısıtlaması uygulanır ve amortismanın sınırları aşan kısmı ya kanunen kabul edilmeyen gider yazılır veya hiç yazılmaz. (Yazılmasını tercih ve tavsiye ediyoruz.)
h. Yeniden değerleme halinde ne olacak dersiniz?
Yazımızın başlangıcında verdiğimiz 193 sayılı GVK’nın 40/7. fıkra hükmünde yapılan değişikliğin uygulamasında, bentte yer alan söz konusu tutarlar her yıl “yeniden değerleme oranında” artırılacağından gider olarak dikkate alınabilecek amortisman tutarının tespitinde binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutarların dikkate alınacağı düzenlenmiştir. Bu suretle, her bir binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte bulunan GVK’nın 40/7. maddesindeki tutar dikkate alınarak binek otomobilinin faydalı ömrü süresince gider olarak dikkate alınabilecek amortisman tutarının tespit edilmesi ve bu tutarın yıllar itibarıyla yeniden değerleme nedeniyle değişmemesi sağlanmaktadır. Bir daha vurgulayalım: 07/12/2019 tarihinden sonra iktisap edilen binek taşıtlar için üzerinden amortisman ayrılacak tutarda kısıtlama olduğundan yeniden değerleme sonucunda oluşacak değerin kısıtlamaya tabi değerle karşılaştırması yapılarak bu karşılaştırma sonucuna göre işlem yapılacaktır. Çünkü VUK’un geçici 31/c maddesinde “… Taşınmazlarını bu madde kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutan mükellefler bu kıymetlerini, yapılan yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden amortismana tabi tutmaya devam ederler” hükmü, yeniden değerleme işleminin GVK’nın gider kısıtlaması hükümlerini ortadan kaldırmaz demektir.
Tekrar sözlü olarak açıklamak gerekirse:
7.12.2019 tarihinden sonra iktisap edilen binek otomobilleri gider kısıtlamasına tabi olduklarından yeniden değerleme sonucunda oluşacak değer ile gider kısıtlamasına tabi değer karşılaştırılacak ve eğer yeniden değerleme sonucu bu değer aşılıyorsa yeniden değerleme yapılmayacaktır.
Şöyle bir örnek vererek yazımıza son verelim.
Elimizde 2021 yılı başında aldığımız ikinci el bir araç bulunmaktadır. Bu aracı 125.000 Liraya almışız. (Aman ne güzel ki böyle ucuza bir araç bulmuşuz.) Bilindiği gibi 2021 yılı içinde araç fiyatları tavan yaptı. 2022 yılında ise uzaya çıktı. 2021 yılı için binek otolardaki gider kısıtlamasını hatırlayalım.
2021 yılı için araç bedeli 150.000 TL.
2021 yılı için gider yazılabilir ÖTV+KDV tutarı 170.000 TL.
Toplam binek oto bedeli 320.000 TL.
İkinci el araç bedeli 320.000 TL. olabilecek sınırdadır.
İşte bu binek otomobilini yeniden değerleme yapabiliriz.
Yeniden değerleme sonucu bana göre 2021 yılı üst sınırı ve ikinci el araç bedeli üst sınırı 320.000.- lirayı aşmıyorsa yeniden değerlemeyi yapabiliriz. Aşıyorsa hiç yapamayız diye düşünüyorum.
Eğer bu aracı 2022 yılında 125.000 liraya almış olsa idik sırasıyla
Araç bedeli 230.000 TL. ÖTV+KDV bedeli 200.000 TL. Toplam bedel 430.000 TL.’yı aşmayacak tutarda ise yeniden değerleme yapabilir ve bu sınırlar içinde muhasebeleştirebilirdik.
SONUÇ: Bana göre yukarıda yazımın sonunda verdiğim iki örneği de göz önüne alarak Maliye Bakanlığı yetkilileri özellikle, binek otomobillerinin yeniden değerlemesi konusunda kesin bir açıklama yapmalıdır.
EkoHaber | Cevdet AKÇAKOCA
